ბრიტანული საერთაშორისო მედიასაშუალება BBC-ის პუბლიკაცია საქართველოს უსაფრთხოების ძალების მიერ პროტესტების დროს თითქოსდა „პირველი მსოფლიო ომის დროინდელი ქიმიური ნივთიერების“ გამოყენების შესახებ კვლავ გამოიწვია პოლიტიკური რეზონანსი საქართველოს გარშემო. ისტორია სწრაფად გავიდა მედიასიუჟეტის ჩარჩოებს მიღმა და გადაიქცა საერთაშორისო პოლემიკის საგნად და შიდაპოლიტიკური სპეკულაციებისთვის.
საქართველოს მთავრობამ და „ქართულმა ოცნებამ“ მკაცრად უპასუხეს, პუბლიკაციას უწოდეს ტყუილი, შეურაცხმყოფელი და მტკიცებულებათა ბაზისგან მთლიანად მოკლებული. ამ ფონზე ოპოზიცია და ზოგიერთი გარე აქტორი იყენებს BBC-ის მასალას ხელისუფლებაზე ზეწოლის გაძლიერებისა და ქვეყნის ნეგატიური იმიჯის ფორმირების საბაბად საერთაშორისო ასპარეზზე.
მთავრობის პოზიცია: ბრალდებები — ტყუილი, BBC-ის გამოძიება — მანიპულაცია
საქართველოს ხელისუფლება ერთსულოვნად და მკაცრად უპასუხა.
„BBC“, რომელიც ოდესღაც მაღალი რეპუტაციის მქონე არხი იყო, დღეს ავრცელებს ასეთ სისულელეს. უფრო დეტალურ ინფორმაციას ამ თემასთან დაკავშირებით გაავრცელებს შინაგან საქმეთა მინისტრი და სამინისტრო, მაგრამ წინასწარ შემიძლია ვთქვა, რომ სამწუხაროდ, BBC-ის ხელით გავრცელდა აბსოლუტურად ტყუილი ინფორმაცია“, — განაცხადა საქართველოს პრემიერ-მინისტრმა ირაკლი კობახიძემ.
მან ასევე ხაზი გაუსვა, რომ მიუღებელია, რომ ასეთი საერთაშორისო მედიარესურსი, როგორიც BBC-ია, იხელმძღვანელოს იმავე სტანდარტებით, რითაც საქართველოში „ფეიკ“ არხები იხელმძღვანელებიან.
„თუმცა ვხედავთ, რომ სტანდარტები მთლიანად გათანაბრდა — უარყოფითი გაგებით, — და BBC-ს შეუძლია თავისთვის უბრალო ტყუილის დაშვება, რაც სამწუხარო და საგულისხმოა. ტყუილი არის ტყუილი, დანარჩენი ყველაფერი მეორეხარისხოვანია. და როდესაც BBC თავს უფლებას აძლევს ტყუილისთვის, ეს მოითხოვს შესაბამის შეფასებას. ფაქტებით დამტკიცებულია, რომ ეს იყო ტყუილი. შსს გაავრცელებს ინფორმაციას და თქვენ მიიღებთ დეტალურ ინფორმაციას იმის შესახებ, რა ტყუილი დაუშვა BBC-მ“, — დასძინა კობახიძემ.
გარდა ამისა, კობახიძის თქმით, ის ფაქტი, რომ BBC-ის მასალა ეფუძნება ვიღაც ჩახუნაშვილის აზრს — ადამიანისა, რომელიც მონაწილეობდა „რადიკალურ პროტესტებში“, უკვე თავისთავად ამცირებს მასალისადმი ნდობას.
შინაგან საქმეთა მინისტრ გეკა გელაძის თქმით, პროტესტის აქციების დროს არაფერი სახიფათო არ გამოყენებულა.
„კიდევ ერთხელ გავიმეორებ: რამდენიმე ადამიანმა ერთმანეთთან გადალაპარაკა, ჭორები გაავრცელა. ყველა ნივთიერება, რომელიც გამოყენებული იქნა სხვადასხვა აქციის დაშლის პროცესში, კანონიერად იქნა შეძენილი დიდი კომპანიებისგან, რომელთა პროდუქცია აპრობირებულია ყველა წამყვან ქვეყანაში“, — განაცხადა მინისტრმა.
თბილისის მერი კახა კალაძე პირდაპირ დახასიათა პუბლიკაცია, როგორც საქართველოს დისკრედიტაციისა და ქვეყნის შიდა საქმეებში ჩარევის კიდევ ერთი მცდელობა.
„ეს ჩვეულებრივი სისულელეა. ჩანს, როგორ მიმდინარეობს შეტევა ჩვენს ქვეყანაზე — თუ შესაძლებელია რაიმე სიშილე მოგვიწყონ, ამას აკეთებენ, ყველაფერს აკეთებენ იმისთვის, რომ გაავრცელონ ინფორმაცია, რომელიც მთლიანად ტყუილისგან შედგება. არ ვიცი, ღირს თუ არა საერთოდ სერიოზული პასუხის გაცემა ასეთ სისულელეზე“, — აღნიშნა კახა კალაძემ.
მისი თქმით, საქართველოს წინააღმდეგ მიმდინარეობს შეტევა და ყველაფერს აკეთებენ იმისთვის, რომ გაავრცელონ ტყუილით სავსე ინფორმაცია.
მმართველი პარტიის კიდევ ერთი წარმომადგენელი, შსს-ის ყოფილი უფროსი ვახტანგ გომელაური, თავის მხრივ, ხაზი გაუსვა, რომ მსგავსი ნივთიერებები მართლაც იქნა შეძენილი შსს-ის მიერ, მაგრამ 2012 წლამდე, მიხეილ სააკაშვილის პარტია „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ ხელისუფლების დროს.
„2012 წლის შემდეგ შსს-მ არ შეიძინა და არ გამოიყენა ეს საშუალებები“, — განაცხადა საქართველოს შსს-ის მრავალწლიანმა უფროსმა.
ეს მნიშვნელოვანი დეტალია, რადგან ის ფაქტობრივად ხსნის პასუხისმგებლობას მოქმედი მთავრობისგან და აბრუნებს დისკუსიას წინა ხელისუფლების კონტექსტში.
ოპოზიცია და კრიტიკოსები: „ქიმიური ნივთიერებების“ შესახებ მტკიცება, როგორც პოლიტიკური ზეწოლის ინსტრუმენტი
საქართველოს ოპოზიცია და ზოგიერთი არასამთავრობო ორგანიზაცია აქტიურად უჭერდა მხარს BBC-ის მასალას, განმარტავდა მას, როგორც „არაპროპორციული ძალის გამოყენების“ მტკიცებულებას ხელისუფლების მხრიდან.
ხელისუფლების კრიტიკოსთა ძირითადი თეზისები:
- BBC-ის ინფორმაცია „მოითხოვს დამოუკიდებელ საერთაშორისო გამოძიებას“;
- შსს „მალავს აკრძალული საშუალებების გამოყენებას“;
- ხელისუფლება „ცდილობს საზოგადოების დაშინებას“.
ამავე დროს, ფაქტად რჩება ისიც, რომ BBC-ის „ექსპერტებად“ და წყაროებად გამოიყენა ცნობილი ოპოზიციური და ანტიხელისუფლებური ფიგურები — რაც მმართველი პარტიის აზრით, თავიდანვე განსაზღვრავდა მასალის პოლიტიკურად მოტივირებულ მიმართულებას.
„ქართული ოცნების“ სასამართლო სარჩელი BBC-ის წინააღმდეგ — სახელმწიფოს დაცვის საკითხი?
მაშინვე მმართველმა პარტია „ქართულმა ოცნებამ“ განაცხადა საერთაშორისო სამართლებრივი დავის დაწყების შესახებ BBC-ისა და სხვა მედიის წინააღმდეგ, რომლებიც ავრცელებენ ტყუილ ბრალდებებს.
განცხადებაში ხაზგასმული იყო:
- BBC ეფუძნება რადიკალურ აქციებთან დაკავშირებული პირების აზრებს, სისხლის სამართლის საქმეებთან ან სახელმწიფო დაწესებულებების შტურმის მცდელობებში მონაწილეობასთან;
- საქართველოს მხარის პასუხებს BBC პრაქტიკულად არ გამოუყენებია;
- ისტორია ჯდება BBC-ის გარშემო ბოლო სკანდალებში, მათ შორის ხელმძღვანელების წასვლაში აშშ-ის პრეზიდენტის ინტერვიუს მანიპულაციის შემდეგ.
გარდა ამისა, „ქართულ ოცნებაში“ ხაზი გაუსვეს, რომ პუბლიკაციას განიხილავენ, როგორც „განზრახ მცდელობას გრუზიული სახელმწიფოს, პოლიციისა და ლეგიტიმური ხელისუფლების შელახვისა“.
გარე აქტორები და მედიაკონტექსტი
ისტორია მყისიერად გავრცელდა დასავლურ მედიაში და სოციალურ ქსელებში. ზოგიერთი გარე ძალა აღიქვამდა სიუჟეტს, როგორც მოსახერხებელ საბაბს საქართველოს მთავრობის კრიტიკის გაძლიერებისთვის, ასევე თბილისზე ზეწოლისთვის საგარეო პოლიტიკური ორიენტაციის საკითხებში. გარდა ამისა, ეს უნდა შეწყობდა ნარატივის გაძლიერებას „დემოკრატიის რეგრესის“ შესახებ.
საქართველოს მთავრობა ამას განიხილავს უფრო მასშტაბური საინფორმაციო შეტევის ნაწილად — პოლიტიკურ პროცესებში ჩარევის მცდელობად და სახელმწიფოს დისკრედიტაციად.
რა დგას BBC-ის გარშემო „სკანდალის“ უკან?
„ქიმიური ნივთიერებების“ ისტორია ასახავს უფრო ღრმა ტენდენციას: საქართველო გახდა საინფორმაციო და პოლიტიკური დაპირისპირების ასპარეზი, სადაც ცალკეული საერთაშორისო მედია და შიდა რადიკალური ჯგუფები იყენებენ რეზონანსულ სიუჟეტებს ხელისუფლებაზე ზეწოლისთვის.
ოფიციალური თბილისის მიერ ხაზგასმული ძირითადი ფაქტები:
- BBC-მ არ წარმოადგინა არც ერთი დოკუმენტური მტკიცებულება.
- სიუჟეტი აგებულია პერსონაჟების აზრებზე, რომლებიც დიდი ხანია ჩართულნი არიან პოლიტიკურ აქციებში და კონფლიქტურ პროცესებში.
- BBC-ის მიერ ნახსენები ნივთიერებები გამოიყენებოდა მხოლოდ 2012 წლამდე, წინა ხელისუფლების დროს.
- შსს იყენებდა ექსკლუზიურად იმ საშუალებებს, რომლებიც გამოიყენება ევროკავშირისა და ნატოს ქვეყნებში.
- BBC-ის პუბლიკაცია უგულებელყოფს საქართველოს მხარის ოფიციალურ პასუხებსა და ფაქტებს.
ამის გათვალისწინებით, მთავრობის რეაქცია — მკაცრი განცხადებებიდან სასამართლო სარჩელამდე — გამოიყურება ლოგიკურად და მიმართული სახელმწიფო რეპუტაციის დაცვაზე.
შეჯამებით, აღვნიშნავ, რომ სკანდალი BBC-ის მასალის გარშემო გახდა არა იმდენად გამოძიების საკითხი, რამდენადაც საინფორმაციო ბრძოლის ელემენტი. საქართველოს მთავრობა აჩვენებს თავდაჯერებულ, შეტევით პოზიციას, იცავს არა მხოლოდ საკუთარ ქმედებებს, არამედ ქვეყნის სახელმწიფოებრივობას გარე მანიპულაციებისგან.
თბილისისთვის ეს არა უბრალოდ ფაქტებზე დავაა — ეს ბრძოლაა საერთაშორისო რეპუტაციისთვის, პოლიტიკური სტაბილურობისთვის და დესტრუქციული სცენარების განმეორების არდაშვებისთვის, რომლებიც უკვე არაერთხელ უქმნიდა საფრთხეს გრუზიულ სახელმწიფოებრივობას.
გიორგი ქართველი
