“დავით გარეჯის დაცვის კომიტეტის” წევრები აზერბაიჯანს საქართველოს ტერიტორიების ოკუპაციაში ადანაშაულებენ და გარეჯიდან აზერბაიჯანელი სამხედროების გაყვანას მოითხოვენ. ამასთან დაკავშირებით კომიტეტის წევრებმა 26 თებერვალს თბილისში, აზერბაიჯანის საელჩოსთან საპროტესტო აქციაც გამართეს და აზერბაიჯანის პრეზიდენტ ილჰამ ალიევის სახელზე, საელჩოს წარმომადგენელს წერილი გადასცეს. Dalma News-ი “დავით გარეჯის დაცვის კომიტეტის” დამფუძნებელ ნიკოლოზ მჟავანაძეს ესაუბრა საქართველოს საგარეო თუ სამეზობლო პოლიტიკის ხარვეზებსა და სისუსტეებზე.
– როგორ შეაფასებთ საქართველოს საგარეო პოლიტიკას?
– ჩვენი საგარეო პოლიტიკა არის დამოკიდებული იმაზე, თუ რას გვეტყვის აშშ-ს საელჩო. ჩვენ არავითარი დამოუკიდებელი საგარეო ვექტორი არ გაგვაჩნია, ყველაფერი აშშ-ს საელჩოსთან თანხმდება. ამას თვითონ ხელისუფლებაც ადასტურებს. რასაც ისინი იტყვიან, ის გაკეთდება. ქვეყანა თუ არის დამოუკიდებელი, მას დამოუკიდებელი საგარეო პოლიტიკა უნდა ჰქონდეს.
– სახელმწიფოებს შორის მეგობრობის არ გჯერათ?
– ქვეყნებს შორის მეგობრობა არ არსებობს, არსებობს სტრატეგიული შეთანხმება, საერთო ინტერესები. სირიისა და თურქეთის პრეზიდენტები ლამის ოჯახებით ახლობლობდნენ, მაგრამ დღეს, კარგად ხედავთ, ერდოღანმა სირიაში ჯარები შეიყვანა. საერთაშორისო ტერორისტად გამოცხადებულ ოსამა ბინ ლადენზე ერთ დროს “ვაშინგტონ პოსტი” წერდა, რომ ის პროგრესული ახალგაზრდა და ტოტალიტარიზმის წინააღდეგ მებრძოლი იყო, მაგრამ დავინახეთ, როგორ დაასრულა სიცოცხლე. აშშ-ს, აქვს თავისი სტრატეგიული პოლიტიკა რუსეთის მიმართ, რაშიც საქართველოს კარგად იყენებს. სამწუხაროდ, ვერ ვხდებით, რომ რუსეთთან სულ სხვაგვარი ურთიერთობა უნდა გვქონდეს. ტერიტორიების დაბრუნება თუ გვინდა, რუსეთს უნდა დაველაპარაკოთ. მოლდოვამ რუსეთთან დიალოგით შეძლო ის, რომ დნესტრისპირეთიდან რუსული სამხედრო ბაზები გაჰყავთ. ზოგიერთი იტყვი, – რუსეთთან მოლაპარაკებით ვერაფერს მივაღწევთო. თურმე შეიძლება მიღწევა. მოლდოვას მაგალითი გამოვიყენოთ. ორი ქვეყნის მეგობრობა, არ ნიშნავს იმას, რომ განმისაზღვროს საგარეო პოლიტიკა. აშშ ისრაელის მეგობარია, მაგრამ ისრაელი დამოუკიდებელ პოლიტიკას ატარებს.
– როგორ აფასებთ საქართველოსა და აშშ-ს შორის ურთიერთობას?
– ჩვენ ვერ ვჯდებით რუსეთთან მოლაპარაკების მაგიდასთან იმის შიშით, რას იტყვიან აშშ-ში. ექსპრეზიდენტმა მარგველაშვილმა ამის შესახებ თქვა კიდეც. როდესაც რუსეთის პრეზიდენტმა მას, სოჭის ოლიმპიადის დროს მოლაპარაკება შესთავაზა, – ჯერ დასავლელ პარტნიორებს შევეკითხებიო. ნაციონალები არ ემორჩილებოდნენ დასავლეთის მითითებებს იმდენად, რამდენადაც დღეს, “ქართული ოცნება”. გავიხსენოთ, “ნაციონალური მოძრაობის” ეკონომიკის მინისტრ კახა ბენდუქიძის სიტყვები, – აშშ-ს არ უნდა ვეკითხებოდეთ ჩვენი ქვეყნის ტერიტორიაზე, რომელი მილსადენი გაივლისო. კავკასიის რეგიონის ყველა სახელმწიფოს დამოუკიდებელი პოლიტიკა აქვს, ერთი ჩვენ ვართ ყურმოჭრილი მონები.
აზერბაიჯანი ამბობს, – არ უნდა ვიყოთ დასავლეთის დიქტატურის ქვეშ, “აღმოსავლეთ პარტნიორობის შეთანხმებას” არ მოვაწერთ ხელს, იმიტომ, რომ ჩვენთვის მიუღებელი პირობებიაო. მიუხედავად იმისა, რომ ყარაბაღის კონფლიქტის პრობლემა რუსეთის ჩარევით სომხეთის სასარგებლოდ გადაწყდა, ბაქო მაინც ცდილობს კრემლის გულის მოგებას. უამრავი ერთობლივი ფაბრიკა-ქარხნები აქვთ. მაინტერესებს, დასავლეთის გრანტებით რა საწარმოები შეიქმნა საქართველოში? ფული იხარჯება მოღალატე არასამთავრობოებზე, თუ როგორ ებრძოლონ ჩვენს ეროვნულ ტრადიციებს. თუმცა ეს იმას არ ნიშნავს, რომ კარგი რაღაცეებიც არ კეთდება.
თურქეთი ჭაობიდან ნატო-მ ამოიყვანა. უამრავი საწარმო შეიქმნა ნატო-ში შესვლის შემდეგ. ჩვენ ნატო-ს წევრი არ ვართ, მაგრამ ვართ აქტიური თანამშრომლობის რეჟიმში დასავლეთთან. სამმილიონიანი ქვეყნის დაპურება ვერ მოახერხეს, გამათხოვრებულია ერი, რა დახმარებაზეა საუბარი. დახმარება, რომელიც არასამთავრობოების დასაფინანსებლად მოდის, ბიზნესის ხელშეწყობაზე რომ დახარჯულიყო, წამოსულიყო უპროცენტო, ან დაბალპროცენტიანი სესხები, მოსახლეობის ეკონომიკური მდგომარეობა გაუმჯობესდებოდა. მაგრამ ამაში ერთი თეთრიც არ წავიდა. დღეს კი, ჩვენი ხელისუფლება გვეუბნება, – თავის გადარჩენა თუ გინდათ უცხოეთში წადითო.
– როგორ გესახებათ საქართველოს პერსპექტივები ნატო-ში შესვლასთან დაკავშირებით?
– რუსეთის ფაქტორის გამო, საქართველო არასოდეს იქნება ნატო-ში. რა უნდა მოხდეს ისეთი, რომ ჩვენ მიგვიღონ, არ ვიცი. თვითონ ნატო-ს წევრი ქვეყნები არიან ამის წინააღმდეგ. ნატო-ს კარი ღიააო, უკვე წლებია გვეუბნებიან, მაგრამ ამის იქით საქმე არ მიდის. ჩვენ ვმონაწილეობთ ნატო-ს მისიებში, მაგრამ ამ ორგანიზაციაში ვერასდროს შევალთ, გამორიცხულია.
არსებობს უამრავი შეთანხმება, რომლის თანახმად, აღმოსავლეთ პარტნიორობის კუთხით ნატო არ უნდა გაფართოებულიყო. რუსეთი დასავლეთისგან ამ პირობის დაცვას ითხოვს და მას შეთანხმების დარღვევაში ადანაშაულებს. მსოფლიოში არსებული კონფლიქტები რუსეთის გარეშე ვერ გვარდება, იქნება ეს სირია, ირანი, თურქეთი თუ სხვა. რკინის ფარდის დროს, სხვაგვარი გავლენები არსებობდა, დღეს კი – სხვა. ჩვენ კი, ილუზიებით ვიკვებებით.
– თქვენის აზრით, ქართველი სამხედროები უნდა მონაწილეობდნენ ავღანეთის მისიებში?
– ჩვენ ამას არავინ გვეკითხება. სამწუხაროდ, ჩვენ ეს გზა ავირჩიეთ. ხვალ რომ გვითხრან კორონავირუსით დაავადებულები მიიღეთო, უნდა მივიღოთ, სირიელი დევნილები მიიღეთო, უნდა მივიღოთ, ატომური ბომბის გამოცდაზე, რომ იყოს საუბარი, იტყვიან, – დასავლეთის მითითებაა და უნდა დავთანხმდეთო.
– მგონი, საქართველოს ხელისუფლება რუსეთთან დიალოგს ნაციონალების შიშით უფრო უფრთხის, ვიდრე დასავლეთის…
– ვერ ელაპარაკებიან რუსეთს იმის შიშით, რომ ოპოზიციამ კრემლის აგენტობა არ დააბრალოს. ამ დროს 2008 წლის ომის შემდეგ, ექსპრეზიდენტი სააკაშილი ეხვეწებოდა პუტინს შეხვედრას. გრიგოლ ვაშაძე კი, რუსეთთან კულტურული ურთიერთობების აღდგენას ცდილობდა. ღარიბაშვილი და პუტინი კი, ერთ მაგიდასთან ისხდნენ და ერთმანეთს, არც კი მისალმებიან. მიუნხენის კონფერენციაზე იყო გახარია, სადაც პუტინიც იყო, იქაც არ შედგა შეხვედრა. ომით ჩვენ ვერ დავიბრუნებთ ტერიტორიებს, მოლაპარაკებით კი, ესენი არ ლაპარაკობენ. ეს იმიტომ ხდება, რომ დასავლეთს არ აწყობს საქართველოს გაერთიანება.
ჩვენ რუსეთს თუ დავუახლოვდებით და რუსეთ-საქართველოს ინტერესები დაახლოვდება, მაშინ შეიძლება გაქრეს ურთიერთობები დასავლეთთან. შევარდნაძის დროს, ცხინვალში ხალხი უკვე, კონცერტებზე ჩადიოდა. გახსნილი იყო “ერგნეთის” ბაზრობა, არძინბა ხშირად ჩამოდიოდა და კონფედერაციაზე გვეხვეწებოდა. ფაქტობრივად წერტილი იყო დასასმელი საქართველოს ტერიტორიის გასაერთიანებლად და სააკაშვილმა ყველაფერი წყალში ჩაყარა.
«რაც არ უნდა სახალხო დიპლომატია გვქონდეს ოსებთან და აფზახებთან, ყველაფერი რუსეთის ფაქტორზეა დამოკიდებული».
– შესაძლებელია, თუ არა, რუსეთ-საქართველოს შორის მოლაპარაკება ახალ საწყისებზე?
– ჯერ კიდევ შევარდნაძე ამბობდა, რომ არსებობს 2 რუსეთი – დემოკრატიული და რეაქციული. მარტო 3 მილიონიან საქართველოშია 5 პოლიტიკური ფლანგი – კალაძის, გახარიას, ღარიბაშვილის და ა.შ რომლებიც ერთმანეთს ჭამენ და 145 მლნ-იან ქვეყანაში იქნება ერთიანი პოზიცია? რუსეთის ხელისუფლებაში არის სხვადასხვა დაჯგუფებები, რომლებსაც, პოლიტიკის თავისებური ხედვები გააჩნიათ. ჩვენ, სამწუხაროდ, რუსეთის რეაქციული ნაწილის ნაბიჯების გამო ვიწყებთ ყვირილს, რომ მოსკოვს არ დაველაპარაკოთ. თუ კი, აზერბაიჯანი მილიონებს ხარჯავს რუსეთში ლობისტის ყოლაში, ჩვენ რატომ უნდა ვიყოთ სულელურ მდგომარეობაში, – ჯერ დაგვიბრუნონ, მერე დაველაპარაკებით. თუ დაგიბრუნეს, მერე რაღაზე უნდა დაელაპარკო? პრობლემა რომ არის, ამიტომ უნდა დაელაპარაკო. ულტიმატუმების ენით საუბარი, წამგებიან პოზიციაში მყოფი ქვეყნის მხრიდან ცოტა სასაცილოა.
– სამეზობლო პოლიტიკა…
– რეგიონში ყველაზე საშინელ მდგომარეობაში ჩვენ ვართ. თითქოს, ყველა მეზობელი სახელმწიფოს მიმართ, მონური მორჩილება გვაქვს – ვინმეს, რაღაც არ ეწყინოს. ვერ ვიზეიმეთ “დიდგორობა”, იმიტომ, რომ თურქეთი გაგვინაწყენდებაო. ეს იგივეა, რუსეთმა ვერ იდღესასწაულოს 9 მაისი, გერმანია გაგვინაწყენდებაო. მთელი ჩვენი ცხოვრება ნეიტრალიტეტისთვის ვიბრძვით, მაგრამ არ გამოდის. გამოსავალს ვხედავ იმაში, რომ თუ გვინდა ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენა, რუსეთთან უნდა გამოვნახოთ საერთო ენა. თუ ეს ვერ მოხერხდება პრობლემები შეგვექმნება აჭარაში, გარეჯში და კიდევ სხვაგანაც.
– დავით გარეჯის პრობლემაში რუსეთის ფაქტორს ხედავთ?
– აქ უფრო თურქეთის ფაქტორს ვხედავ. აზერბაიჯანი ისე ვერ გაბედავდა, თურქეთიდან რომ არ ჰქონოდა მხარდაჭერა. ალიევს, შელახული რეპუტაციისთვის პატარა წარმატება სჭირდება. ერთი სანტიმეტრით ვერ წაიწიეს წინ სომხეთის მიმართულებით, ანუ ყარაბაღის მიმართულებით ძვრა ვერ უყვეს თავიანთ ჯარებს. შიდა მოხმარებისთვის სჭირდებათ პატარა, ლოკალური გამარჯვებები და გაბეჩავებულ საქართველოს დაესხნენ თავს. თურქეთსა და აზერბაიჯანს შორის ყოველთვის მეგობრული დამოკიდებულება არის. რასაც თურქეთი ეტყვის, იმას აკეთებს ალიევი, ძალიან დიდი გავლენის ქვეშ არის.
ერთი მხრიდან თურქები გვირტყამენ – აჭარაში მიდის ისლამიზაცია, გარეჯიდან აზერბაიჯანი გვიტევს, ჩვენ კი, მარტო რუსეთზე გვაქვს გართულება. ჩვენთან ასეთი მიდგომაა, ოღონდ რუსეთმა არ წაიღოს და თუ გინდა აზერბაიჯანმა, სომხეთმა, თურქეთმა და სხვა ქვეყნებმა წაიღონ. აზერბაიჯანს ოკუპანტი ვუწოდეთ და ვიღაცეებმა, – მეგობარიაო. რას ნიშნავს მეგობარი, როცა დაიპყრო შენი ტერიტორია და საკუთარ სალოცავებში არ გიშვებს. ალიევისადმი წერილში აღვნიშნე, – ბაქოში რომ შემოვიდეთ და მუსლიმები არ შევუშვათ მეჩეთებში, როგორ მოგეწონებათ-მეთქი?
დღეს, “სოკარს” მთელ საქართველოს აკონტროლებს. ეს ფაქტობრივად არის აზერბაიჯანული სპეცსამსახური, რომელიც ყიდულობს ყველას. ნაყიდი ჰყავთ ექსპერტები, მედია. ალიევსა და გახარიას შორის იყო შეთანხმება, რომ გარეჯის ეკლესიაში უნდა შესულიყვნენ ქართველი მღვდლები, მაგრამ ბაქომ ესიც არ შეასრულა.
«ალიევს თავი შაჰ-აბასი ჰგონია. მოდის, მოიწევს და რაც მეტად ვუხრით თავს, მეტს აკეთებს»
საქართველოზე ყოველთვის 10-ჯერ და 20-ჯერ მეტი მტერი მოდიოდა, მაგრამ აქამდე მოვედით. მაგათ თუ ჰგონიათ დავით გარეჯს დავუთმოთ, ძალიან ცდებიან. თამარისა და დავითის, მაცხოვრის ფრესკებია და ალბანური ძეგლიაო, – ამბობენ. ამაზე სამარცხვინო ქვეყანა თუ არის? ჩვენთვის ყველაზე საშიში აზერბაიჯანი კი არა, საშინაო მოღალატეები არიან. ეკლესიებს ეხება საქმე და არა “ბენზინკალონკებს”. შინა პოლიტიკა იქნება დამოკიდებული იმაზე, რას გადაწყვეტს აშშ. ვინ შევიდეს ახალი მოწვევის პარლამენტში და ვინ არა.
– აშშ-ს რეკომენდაციაა, რომ ოპოზიცია, როგორიც არ უნდა იყოს ის, უნდა შევინარჩუნოთ… როგორც შეფასებთ ხელისუფლების საშინაო პოლიტიკას?
– “ოცნებას” რომ უსმინო, ნაცები ხან ჯალათები არიან, ხან, ხელით უნდა ვათრიოთო. “ენმ” პროდასავლური პარტიაა და უნდა გავუფრთხილდეთო. სამწუხაროდ ნაციონალებს აქვთ საკმაოდ მჭიდრო ურთიერთობები გლობალისტურ ცენტრებთან. როგორც აშშ-ში არის 2 პარტია – დემოკრატები და რესპუბლიკელები, სურთ, ასევე იყოს საქართველოში – ნაცები და “ოცნება”. შუა გაიკრიფოსო, ამას ნიშნავდა. ეს მერე ბიძინა ივანიშვილმა გაახმოვანა. ორივე ფაქტობრივად ერთნაირი იდეოლოგიის პარტიაა, რომ რუსეთს არ უნდა დაელაპარაკო, რომ მზე ამერიკიდან ამოდის, ნაციონალური ინტერესები კი გადაწეულია შორს. რუსეთთან კონფროტაციით შეიძლება საბოლოოდ დავემშვიდობოთ აფხაზეთსა და ოსეთს და ასევე პრობლემები გვექნება სხვა რეგიონებშიც. თუნდაც დავით გარეჯი. შინა პოლიტიკა იქნება დამოკიდებული იმაზე რას გადაწყვეტს აშშ. ვინ შევიდეს ახალი მოწვევის პარლამენტში და ვინ არა.
ესაუბრა შორენა პაპაშვილი
