უკრაინაში სპეცოპერაციის დაწყების დღიდან სომხეთი მრავალი რუსისთვის მეორე სახლი გახდა. როგორც ერევნის ქუჩებში, ისე სომხეთის შორეულ რაიონებში, რუსებს ფეხის ყოველ ნაბიჯზე შეხვდები. ჩვენს ქვეყანაში რუსები მხოლოდ ტურიზმთან აღარ ასოცირდებიან, ისინი ჩვენი საზოგადოების ნაწილი გახდნენ. სასიხარულოა ის, რომ სომხეთში რუსები საკუთარ გარემოს ქმნიან, რომელსაც ადგილობრივებს სიამოვნებით უზიარებენ.
მიგრაციის სამსახურის ინფორმაციით, 2022 წლის პირველ 9 თვეში რუსეთიდან სომხეთში რუსეთის 780 000-მდე მოქალაქე ჩავიდა. მხოლოდ სექტემბერში სომხეთში რუსეთის 60 000-ზე მეტი მოქალაქე ჩავიდა. რუსებს სომხეთში პასპორტის გარეშე შეუძლიათ ფრენა. ქვეყანაში ყოფნის ვადა 180 დღეა, ხოლო თუ დროებითი ბინადრობის ნებართვა არ არის, ვადის დარღვევისთვის გათვალისწინებულია ჯარიმა, თუმცა ამაზე ხშირად ხუჭავენ თვალს. სომხეთში რეგისტრაცია და ბინადრობის უფლების მიღება ძალიან მარტივია.
რას საქმიანობენ რუსები?
პირველივე დღეებიდან სოციალურ ქსელებში სომხეთში გადასასვლელად არაერთი ჯგუფი გაიხსნა, რომლებიც დღემდე ფუნქციონირებს და თან საკმაოდ აქტიურად. მათგან გაიგებთ, რომ ვიზიტორებისთვის ყველაზე სერიოზული პრობლემა ბინების ძებნაა. რაც შეეხება ფასებს, ამ თვეების განმავლობაში ბინის დაქირავება ძალიან გაძვირდა, რაც ადგილობრივი მოიჯარეებისთვისაც კი უზარმაზარ პრობლემად იქცა.
ყველაზე სასიამოვნოა იმის გაცნობიერება, რომ რუსების თავს სომხეთში კომფორტულად გრძნობენ:
«ხანდახან უხერხულად ვგრძნობ თავს, რომ უცხო ქვეყანაში ჩამოვედი და ხალხი ჩემს ენაზე მელაპარაკება, რადგან სომხური არ ვიცი»,- თქვა Dalma News-თან საუბარში ოლეგმა. იგი სომხეთში აპრილში ჩავიდა, იქიდან ან თურქეთში, ან სხვა ქვეყანაში წასვლას აპირებდა, მაგრამ გადაიფიქრა – როგორც ჩანს ქვეყანა ძალიან სტუმართმოყვარე გამოდგა:
«რა თქმა უნდა, თავიდან ბევრი პრობლემა იყო, ძირითადად ბიუროკრატიული ხასიათის. თითქმის ერთი კვირა კარგად არ მიძინია, რადგან დილის – 6-7 საათიდან საპასპორტო განყოფილებაში რიგში ვიდექი. იმდენი ვიყავით, რომ სისტემა ასეთ ნაკადს უბრალოდ ვერ უმკლავდებოდა. შემდეგ აღმოჩნდა, რომ კვლავ რაღაც ქაღალდი იყო საჭირო… მაგრამ ეს დასაწყისში, არაფერია, ყველას გვესმის, რომ უპრობლემოდ შეიძლება»,- თქვა ოლეგმა.
შემდეგ, ერთ-ერთ ჯგუფში, რომელიც სომხეთში გადასული რუსებისთვის არის შექმნილი, მან ნახა განცხადება გიუმრიში, სიდიდით მეორე ქალაქში, სასწავლო მოგზაურობის შესახებ და ჩავიდა … გადაწყვიტა დარჩენა:
«გიუმრი მთლიანად ჩემი ატმოსფეროა, მაშინვე მომეწონა აქაურობა. მივხვდი, რომ აქ უნდა მეცხოვრა და ასეც მოვიქეცი. მესამე თვეა, რაც აქ ვცხოვრობ და ძალიან მომწონს. ბევრი თვალსაზრისით მოსახერხებელია – აქ ქირა არც ისე მაღალია, ქალაქი უსაფრთხოა, საქართველოსთან საზღვარი ახლოსაა და უკვე ორჯერ ვიყავი იქ. ხალხი სასიამოვნოა, კერძები გემრიელი, ბევრი ისტორიული ძეგლი, ასე რომ, უსაქმოდ ნამდვილად არ ვიქნები »,- თქვა მან. მისივე თქმით, ბევრი აფრთხილებდა, რომ გიუმრიში ძალიან ცივი ზამთარი იცის, თუმცა, განა შეიძლება ამან რუსი შეაშინოს?! გარდა ამისა, ოლეგი – და არა მხოლოდ ის – სომხურ ენას სწავლობს.
სხვათა შორის, ტელეგრამის სივრცეებში სომხური ენის შესასწავლად საკმაოდ ბევრი ონლაინ კურსია, მათ შორის უფასო, რომლებიც მდიდარია სასწავლო მასალებითა და ვიდეოგაკვეთილებით. ზოგიერთი ვიზიტორი თავად ატარებს რუსული ენის შესასწავლ კურსებს – ჯერ ერთი, ისინი დასაქმების პრობლემას იგვარებენ და მეორეც, ამბობენ, რომ სომხეთში ენობრივი ბარიერის არარსებობის მიუხედავად, „დიდი და ძლევამოსილი“ ენის ცოდნა ძალიან მოიკოჭლებს.
სომხეთში ძალიან ცოტაა სკოლა, სადაც რუსულ ენას კარგად და სიღრმისეულად შეასწავლიან, თუმცა ვითარება, ბოლო თვეების განმავლობაში, რა თქმა უნდა, მნიშვნელოვნად გაუმჯობესდა , რაც რუსულენოვანი ოჯახების სომხეთში გადმოსახლებამ გამოიწვია. ასეთი ოჯახების შვილები სკოლაში ადგილობრივ ბავშვებთან ერთად სწავლობენ. უმეტესწილად, კერძო სკოლები რუსებისთვის გაკვეთილებს რუსული სასწავლო გეგმის მიხედვით ატარებენ. ივნისში, რუსეთის საგარეო საქმეთა მინისტრმა – სერგეი ლავროვმა განაცხადა, რომ რუსეთი მუშაობს სომხეთში რუსული სკოლების რაოდენობის გაზრდაზე:
«ჩვენი სომეხი მეგობრების სურვილის გათვალისწინებით, რესპუბლიკაში რუსული სკოლების რაოდენობის გაზრდაზე ვმუშაობთ. ვეხმარებით რუსული ენის სომეხ მასწავლებლებს კვალიფიკაციის ამაღლებაში, ხოლო სომხეთის მოქალაქეებს, რომლებსაც სწავლის გაგრძელება რუსულ უნივერსიტეტებში სურთ, შეღავათებს ვუზრდით»,- განაცხადა მან. ასე რომ პროცესი გრძელდება.
ერევანში, რუსების საყვარელი ადგილებიც არის და საქმე მხოლოდ ჭამასა და დალევას არ ეხება. მაგალითად, ჩვენი სტუმრების ერთ-ერთი საყვარელი ადგილია დედაქალაქის ცენტრში მდებარე კაფე Mama Jan, სადაც იმართება თემატური საღამოები, წარსულის ისტორიული მოვლენების განხილვა, მიგრაციის საკითხები, ეწყობა სკეტჩები, სხვადასხვა კონცერტები. ან უბრალოდ საღამოები, სადაც შეიძლება საუბარი და ნოსტალგიური განწყობა. აბსოლუტურად მყუდრო ატმოსფეროა, რომელიც მხოლოდ რუსებს არ იზიდავს, თუმცა ისინი მაინც უმრავლესობას წარმოადგენენ. სომხეთში ჩასული რუსების კიდევ ერთი საყვარელი ადგილია – კაფე “ტუფი”, სადაც იკრიბებიან ერთმანეთის და საკუთარი თავის გასახარად. კაფეს ტერიტორიაზე ხშირად იმართება საღამოები – “ნახე რა შემიძლია”, სადაც ნებისმიერ მსურველს საკუთარი ნიჭის გამოვლენა შეუძლია.
ბევრი რუსი უკვე მომსახურების სექტორშიც ჩაერთო — მუშაობენ კაფეში, ტაქსის მძღოლად, გიტარის, ან კომპიუტერული პროგრამების მასწავლებლად. ბევრი – დიახ, და ეს არ არის ხუმრობა, დაეხმარეთ სომხეთში გიდებად მუშაობენ და საინტერესო ექსკურსიებს უძღვებიან. მაგალითად, მოგზაურობა ერევნის დაუმთავრებელი მეტროს მიტოვებულ მაღაროში… თუმცა, რამდენიმე თვის წინ, უსაფრთხოების სამსახურმა შახტის შესასვლელი დალუქა და “საექსკურსიო მარშრუტი” გააუქმა. თუმცა, საექსკურსიო პროგრამები სომხეთის საინტერესო ადგილებში გრძელდება.
ასე რომ, რუსებისთვის სომხეთი მხოლოდ უგემრიელესი კერძების და ლამაზი მთების ქვეყანა კი არ არის, არამედ მეორე სახლი, რომელსაც ისინი სიყვარულით აღჭურვილან, ალამაზებენ და აფერადებენ.
ლინა მაკარიანი
