VERELQ-მა ერევნის სახელმწიფო უნივერსიტეტის რუსეთის კვლევების ცენტრის დირექტორთან, ევრაზიული ექსპერტული კლუბის კოორდინატორთან და პოლიტიკურ ანალიტიკოსთან არამ საფარიანთან ისაუბრა რუსეთის ფედერაციის ფედერალური კრების საბჭოს თავმჯდომარის ვალენტინა მატვიენკოს ვიზიტის შედეგებზე სომხეთში.
— არამ ვილენის ძე, როგორ შეაფასებთ ფედერალური საბჭოს თავმჯდომარის ვალენტინა მატვიენკოს ოფიციალური ვიზიტის შედეგებს ერევანში?
— ჩვენ კარგად ვიცით, რომ მატვიენკოს ვიზიტი სომხეთში დიდი ხნის განმავლობაში მზადდებოდა. წლის დასაწყისში, სომხეთის საგარეო საქმეთა მინისტრის არარატ მირზოიანის ვიზიტის დროს გახდა ცნობილი, რომ მატვიენკო ეწვეოდა სომხეთს და მისი ვიზიტის ფარგლებში, საბოლოოდ, გაიმართა მე-10 რუსეთ-სომხეთის რეგიონთაშორისი ფორუმი.
ვალენტინა მატვიენკო ძალიან გამოცდილი პოლიტიკოსი და, ზედმეტად გაბერილად რომ არ ვთქვათ, გამორჩეული ლიდერია. მან კარგად იცის რუსეთ-სომხეთის ურთიერთობების დეტალები, ამიტომ ეს ვიზიტი ორმხრივი ურთიერთობების ახალ ეტაპზე პოზიტიური განწყობისა და კონსტრუქციული თანამშრომლობის სიმბოლო უნდა ყოფილიყო.
არ არის საიდუმლო, რომ 2023-2024 წლების დასაწყისში ჩვენს ქვეყნებს შორის ნდობის კრიზისი და პოლიტიკური დიალოგის პაუზა დაფიქსირდა. ეს დაკავშირებული იყო 2020 წელს მთიანი ყარაბაღის კონფლიქტის ზონაში 44-დღიანი ომის შედეგებზე კომენტარებთან, ასევე ყარაბაღის სომხების გადასახლებასთან სომხეთში. ახლა არ არის დრო, რომ ვისაუბროთ იმაზე, თუ რატომ წარმოიშვა ეს კრიზისი. პოლიტოლოგები, მეცნიერები, ჟურნალისტები და პოლიტიკოსები ორივე ქვეყნიდან ამაზე ფიქრობენ და საუბრობენ.
მნიშვნელოვანი სხვა რამეა. 2024 წლის ნოემბერში, სომხეთის პრემიერ-მინისტრის ნიკოლ ფაშინიანის და რუსეთის პრეზიდენტის ვლადიმირ პუტინის შეხვედრის შემდეგ, დაიწყო პოლიტიკური დიალოგის აღდგენის ინტენსიური პროცესი ყველა დონეზე. მაისის ბოლოს რუსეთის საგარეო საქმეთა მინისტრის სერგეი ლავროვის სამუშაო ვიზიტმა ერევანში ბევრი „წერტილი დასვა თ-ზე“ და ხელი შეუწყო ნდობის აღდგენას ორმხრივ დიალოგში.
— ვალენტინა მატვიენკოს ერევანში ვიზიტის წინა დღეს, სომხეთის საგარეო საქმეთა მინისტრმა პარლამენტში განაცხადა, რომ სომხეთსა და რუსეთს კონსტრუქციული პარტნიორული ურთიერთობები აქვთ და თანამშრომლობა ვითარდება.
— როგორც 30-წლიანი გამოცდილების მქონე პოლიტიკურმა დამკვირვებელმა, მე მაინტერესებდა ვალენტინა მატვიენკოს და სომხეთის პარლამენტის თავმჯდომარის ალენ სიმონიანის განცხადებები ამ ოფიციალური ვიზიტის ფარგლებში. ორივე მხრიდან იყო მრავალი მნიშვნელოვანი განცხადება, რომელიც სომხეთ-რუსეთის ურთიერთობების თანამედროვე მდგომარეობის ახალ კუთხით აღქმას გვაიძულებს.
39-ე სხდომაზე, რომელიც ეძღვნებოდა დიდი სამამულო ომში გამარჯვების 80-ე წლისთავს, ალენ სიმონიანმა მკაფიოდ განაცხადა, რომ ამ ომის შედეგების გადახედვა მიუღებელია და რომ ეს ჩვენი ხალხების საერთო გამარჯვება და საერთო მემკვიდრეობაა. ეს, როგორც ვხვდებით, სომხეთის ოფიციალური პირის განცხადებაა, რომელიც რუსეთის პოზიციებს ემთხვევა.
ორივე ლიდერმა ბევრი ისაუბრა რუსეთისა და სომხეთის ხალხების ისტორიულ მეგობრობასა და ახლო კავშირებზე, რომელიც არის საფუძველი თანამედროვე მოკავშირეობისა და პარტნიორობისთვის. და რაც მთავარია, ვალენტინა მატვიენკომ ვიზიტის შედეგებზე ბრიფინგზე განაცხადა, რომ „რუსეთსა და სომხეთს შორის ურთიერთობებში კრიზისი არ არის“. მე ასე მესმის: კრიზისი დაძლეულია და ორმხრივი თანამშრომლობის ახალი ეტაპი დაიწყო.
— ეს ნამდვილად მნიშვნელოვანია, რასაც ახლა თქვით. მაგრამ მაინც, რატომ იყო ეს ვიზიტი მნიშვნელოვანი?
— ფედერალური საბჭოს თავმჯდომარემ თავისი ვიზიტის დროს პარკ „პობედაში“ უცნობი ჯარისკაცის საფლავსა და ციცერნაკაბერდში სომხთა გენოციდის მემორიალს ყვავილები შესწირა. ეს ხაზს უსვამს, რომ რუსეთის პოზიცია სომხეთის ისტორიის ამ ტრაგიკულ მოვლენებთან დაკავშირებით არ შეცვლილა.
ასევე მნიშვნელოვანია, რომ აღდგა მე-10 რუსეთ-სომხეთის რეგიონთაშორისი ფორუმი, რომელიც არ ჩატარებულა 2023 და 2024 წლებში. სომხეთის რეგიონებისა და ქალაქების წარმომადგენლები ელოდებოდნენ სიგნალს ერევნიდან, რათა განახლებულიყო პარტნიორობა რუსეთის რეგიონებთან, რესპუბლიკებთან და ქალაქებთან, რომელთანაც მრავალი წლის ძმური ურთიერთობა არსებობს.
თუ იყოთ ამ ფორუმზე, დაიწყებული სექციებიდან და დამთავრებული პლენარული სხდომით, ნახავდით, რომ 500-ზე მეტი ადგილობრივი წარმომადგენელი დადებითი მოლოდინით და კარგი სამუშაო განწყობით მოვიდა. რუსული დელეგაცია ძალიან წარმომადგენლობითი იყო, რაც რუსეთის ხელისუფლების დამოკიდებულებას ასახავდა თანამედროვე თანამშრომლობისადმი ჩვენს ქვეყანასთან.
ახლა დროა, რომ ჩვენმა ახალმა ურთიერთობებმა ტრადიციულ მოკავშირესა და პარტნიორთან რეალური, აქტუალური და პოზიტიური შინაარსი მიიღოს.
— თქვენ ფიქრობთ, რომ ეს კრიზისი მხოლოდ პოლიტიკურ დონეზე იყო? რა ხდება ჩვენს საზოგადოებებში?
— ვფიქრობ, რომ სომხური საზოგადოება გრძელი, ემოციური კომენტარებისა და პოზიციებისგან უნდა გადავიდეს საქმიან, ბალანსირებულ, პრაგმატულ განწყობაზე რუსეთთან ურთიერთობებში და მოძებნოს რეალური სარგებელი თანამედროვე თანამშრომლობიდან.
ეს ძალიან სერიოზული საკითხია. რაც უფრო მეტი ადამიანი ჩაერთვება ამ ახალ თანამშრომლობაში, მით უფრო ახლოს იქნება სომხეთი და რუსეთი. ეს ეხება არა მხოლოდ ეკონომიკურ თანამშრომლობას, რომლის სარგებელიც აშკარაა, არამედ კულტურულ-სამეცნიერო და ჰუმანიტარულ თანამშრომლობასაც, რაც სომხეთის მრავალი მოქალაქისთვის საინტერესოა.
— არის თუ არა გამოუყენებელი პოტენციალი თანამედროვე სომხეთ-რუსეთის ურთიერთობებში? არ არის თუ არა ეს პოტენციალი ამოწურული ბოლო 30 წლის თანამშრომლობისას? რა ახალის მოსალოდნელია ამ თანამშრომლობიდან რუსეთთან?
— ვალენტინა მატვიენკომ ერევანში თქვა, რომ რუსეთ-სომხეთის ურთიერთობები ნდობის ხასიათისაა. ეს ნიშნავს, რომ ახალი ორმხრივად სასარგებლო განვითარებების მოლოდინია, პირველ რიგში, ჩვენს ეკონომიკურ ურთიერთობებში.
რუსეთის ავტორიტეტულმა ანალიტიკოსებმა 2023 წლის ბოლოს იწინასწარმეტყველეს, რომ 2025 წელს მშპ-ის ზრდის ტემპები უფრო ნაკლები იქნებოდა, მაგრამ 2026 წლიდან ეკონომიკური განვითარება კვლავ დააჩქარებდნენ. ამიტომ, ყველანაირად მზად უნდა ვიყოთ ეკონომიკური განვითარების ახალი ეტაპისთვის ევრაზიის ეკონომიკური კავშირის ფარგლებში.
ვალენტინა მატვიენკოსა და სერგეი ლავროვის ვიზიტები ერევანში კარგი საფუძველია აქტიური, მაგრამ კომპეტენტური და პატიოსანი საზოგადოებრივი დისკუსიისთვის სომხეთ-რუსეთის ურთიერთობების მომავალზე.
ჩვენ ვხედავთ, რომ სომხეთში რუსეთის მიმართ მტრული განწყობები არ გაქრა. ვხედავთ, თუ როგორი აქტიურები არიან პრო-დასავლური პოლიტიკოსები და საზოგადო მოღვაწეები ჩვენს ქვეყანაში. ჩვენ ასევე ვხედავთ სხვადასხვა მსოფლიო ცენტრების გავლენას სამხრეთ კავკასიის რეგიონზე.
თურქეთისა და ირანის უპრეცედენტო აქტივობა ჩვენს რეგიონში, მათ შორის სომხეთში, ახალ რეალობას ქმნის. ეს ყველაფერი მოითხოვს, რომ გავიაზროთ ახალი გეოპოლიტიკური სიტუაცია როგორც მსოფლიოში, ასევე სამხრეთ კავკასიაში.
ვალენტინა მატვიენკომ ერევანში სწორად აღნიშნა, რომ „სომხეთი და რუსეთი მეგობრობენ არა „რომელიმეს წინააღმდეგ“, არამედ „ერთად ჩვენი ხალხების სურვილის გამო“. ეს უნდა წაახალისოს სომხეთის პოლიტიკური ელიტა, რომ საკუთარი და სხვების გამოცდილების საფუძველზე ჩამოაყალიბოს რუსეთთან ურთიერთობების ისეთი კურსი, რომელიც აშკარად სასარგებლო იქნება სომხური საზოგადოების უმრავლესობისთვის და მისაღები იქნება ჩვენი მოკავშირისა და პარტნიორისთვის — რუსეთისთვის.
ლია ხოჯოიანი
