საქართველო კვალავაც რჩება სატრანსპორტო-ლოგისტიკურ ცენტრად, ანუ შავ და კასპიის ზღვებს შორის ხიდის ფუნქციას ინარჩუნებს. ეს განპირობებულია რესპუბლიკის ხელსაყრელი გეოგრაფიული მდებარეობითა და პერსპექტიული პროექტებით, რომლებსაც დღეს მეზობელ ქვეყნებთან ერთად ახორციელებს.
ამასთან დაკავშირებით ბაქოში, 13 აპრილს, ტრანსკასპიური სატრანსპორტო მარშრუტის საერთაშორისო ოპერატორების შეხვედრა გაიმართა, სადაც ხელი მოეწერა ტრანსკასპიური სატრანსპორტო კონსორციუმის შექმნაზე საერთაშორისო შეთანხმებას. კონსორციუმში მონაწილეობას მიიღებენ შპს ADY Express და შპს ACSC Logistics აზერბაიჯანიდან, სააქციო საზოგადოება KTZ Express ყაზახეთიდან და შპს Trans Caucasus Terminals საქართველოდან. მხარეებმა ხელი მოაწერეს პროტოკოლს და ამ მარშრუტით მაისში სატვირთო მატარებლების დამტკიცების გადაწყვეტილება მიიღეს.
აღნიშნული შეთანხმება დააჩქარებს ტრანსკასპიური სატრანსპორტო მარშრუტის განხორციელებას, რაც ინფრასტრუქტურისთვის დამატებითი ტვირთის მოზიდვის ქართული სტრატეგიის ნაწილია. ამგვარად, ტრანსკასპიური სატრანსპორტო მარშრუტის მატარებელი Nomad Express ტვირთს ჩინეთიდან ევროპაში 10-12 დღის განმავლობაში გადაიტანს. ეს სატრანსპორტო დერეფნის ერთ-ერთი უპირატესობაა. ბაქო-თბილისი-ყარსის რკინიგზის მშენებლობის დასრულების შემდეგ დერეფნის მეშვეობით ტვირთის გადაზიდვის შესაძლებლობები კიდევ უფრო გაიზრდება, გადაზიდვის ხანგრძლიობა კი შემცირდება.
რაც შეეხება შავი ზღვისპირა ქვეყნებს, თბილისი ამ მიმართულებითაც აქტიურობს. 15 აპრილს აზერბაიჯანის, რუმინეთის, საქართველოსა და მოლდოვას სარკინიგზო უწყებებმა სატრანსპორტო ტვირთგადაზიდვების სფეროში თანამშრომლობის მემორანდუმს მოაწერეს ხელი. რუმინეთის ქალაქ კონსტანცაში “ევროპა-აზიის” დერეფნის განვითარებისადმი მიძღვნილ შეხვედრაში მონაწილეობდნენ დელეგაციები, რომლებსაც ხელმძღვანელობდნენ: “აზერბაიჯანის რკინიგზის” ხელმძღვანელი ჯავიდ გურბანოვი, სააქციო საზოგადოება “ქართული რკინიგზის” გენერალური დირექტორის მამუკა ბახტაძე, სახელმწიფო საწარმო “მოლდოვას რკინიგზის” გენერალური დირექტორი იური ტოპალე და CFR Marfa-ს (“მოლდოვას რკინიგზის სატვირთო ოპერატორი”) გენერალური დირექტორი ლაურენტინ გეორგესკუ. შეხვედრაზე რუმინეთის კონსტანცისა და საქართველოს ფოთის პორტების გავლით, საქართველოს, აზერბაიჯანისა და ირანის ტერიტორიებზე ევროპიდან აზიაში და პირიქით, ტვირთის გადაზიდვის საკითხი განიხილეს.
საქართველო ასევე არის “სუამ”-ის (საქართველო-უკრაინა-აზერბაიჯანი-მოლდოვა) აქტიური მონაწილე. ამ ორგანიზაციის ფარგლებში “საუმ”-ის სატრანსპორტო სტრატეგია ხორციელდება, რომლის მიზანია კასპიისა და შავი ზღვების რეგიონში წევრი-ქვეყნების მნიშვნელოვან სატრანზიტო ცენტრებად გადაქცევა. ამგვარად, აზერბაიჯანმა, ყაზახეთმა, საქართველომ და უკრაინამ ხელი მოაწერეს ტრანსკასპიური საერთაშორისო სატრანსპორტო მარშრუტზე ტვირთის გადაზიდვის კონკურენტუნარიანი საშეღავათო ტარიფების დაწესების პროტოკოლს. ტრანსკასპიური საერთაშორისო სატრანსპორტო მარშრუტი ჩინეთის, ყაზახეთის, აზერბაიჯანის, საქართველოს ტერიტორიებს გაივლის და ევროპაში თურქეთისა და უკრაინის გავლით შევა. პირველი საცდელი სატვირთო მატარებელი, მარშრუტით შიხეცზი (ჩინეთი)-დოსტიკ-აკტაუ-ალტაი, ბაქოს საერთაშორისო საზღვაო-სავაჭრო პორტში 2015 წლის სამ აგვისტოს გაჩერდა.
გარდა ამისა, საქართველო, სამხრეთ კავკასიის ლოგისტიკურ არტერიად გადაქცევის მიზნით, თურქეთ-აზერბაიჯანის ტანდემში შევიდა და რესპუბლიკის ტერიტორია ყარსი-თბილისი-ბაქოს რკინიგზის განსახორციელებლად გამოიყო. ბაქო-თბილისი-ყარსის რკინიგზის მშენებლობას დიდი მნიშვნელობა აქვს სატრანსპორტო ტვირთების სფეროში არა მხოლოდ აზერბაიჯანის, არამედ საქართველოსა და თურქეთისთვის, ასევე მთელი ევროპისთვისაც. ბაქო-თბილისი-ყარსის რკინიგზა საქართველო-აზერბაიჯანი-თურქეთის საერთაშორისო შეთანხმების საფუძველზე შენდება. აზერბაიჯანმა ქართული მონაკვეთის ასაშენებლად 775 მილიონი აშშ.დოლარის კრედიტი გამოყო. პროექტს აფინანსებს სახელმწიფო ნავთობ-ფონდი, აზერბაიჯანის პრეზიდენტის 2007 წლის 21 თებერვლის “ბაქო-თბილისი-ყარსის” პროექტის მიხედვით გათვალისწინებული ღონისძიებების” შესახებ განკარგულების მიხედვით. დერეფნის გამშვები შესაძლებლობების ზედა ზღვარი, წელიწადში 17 მილიონი ტონა ტვირთია. საწყის ეტაპზე ეს მაჩვენებელი ერთი მილიონი მგზავრისა და 6,5 მილიონი ტონა ტვირთის დონეზე გაჩერდება.
აღმოსავლეთიდან დასავლეთის მიმართულების გარდა, საქართველო აქტიურად არის ჩართული რუსეთის ფედერაციისა და სომხეთისათვის სატრანზიტო მომსახურეობების შეთავაზების საქმეში. მოსკოვი და ერევანი ტვირთის გადასაზიდად იყენებენ, როგორც შავი ზღვის – ბათუმისა და ფოთის პორტებს, ასევე საქართველოს საავტომობილო გზას. დღეისათვის თბილისი მეზობელ სომხეთთან სატრანსპორტო დერეფანს “ჩრდილოეთი-სამხრეთი” ახორციელებს. აღნიშნული სატრანსპორტო დერეფანი ცენტრალურ აზიასა და ინდოეთს ირანთან, საქართველოსთან, რუსეთთან და ევროპასთან აკავშირებს. სომხეთის ტერიტორიის სამხრეთიდან ჩრდილოეთისაკენ (მეგრი-კაპანი-გორისი-ერევანი-აშტარაკი-გიუმრი-ბავრა) გადაკვეთით დერეფანი საქართველოს სამხრეთის გზას უერთდება, რომელიც ფოთისა და ბათუმის პორტებზე გადის და რუსეთისაკენ, დსთ-სა და ევროკავშირის ქვეყნებისაკენ მიემართება. საავტომობილო გზა “ჩრდილოეთი-სამხრეთი” AH 82-ის საერთაშორისო გზატკეცილის ნაწილია, რომელის ერთმანეთთან აკავშირებს ცენტრალური აზიის ისეთ ქვეყნებს, როგორიცაა ყაზახეთი, ყირგიზეთი, ტაჯიკეთი, თურქმენეთი და უზბეკეთი.
პროექტის განხორციელება ხელს შეუწყობს იმასაც, რომ ირანული საქონელი სომხეთის გავლით მოხვდეს როგორც საქართველოს შიდა ბაზარზე, ისე შავი ზღვის პორტების მეშვეობით ევროკავშირის ქვეყნებში გავიდეს, ასევე უკრაინასა და რუსეთის ფედერაციაში. გარდა ამისა, პროექტი ითვალისწინებს სატვირთო და სამგზავრო ტრანსპორტის შეუფერხებელ მიმოსვლას, გაუმჯობესდება ბაზარზე ხელმისაწვდომობა, შემცირდება ლოგისტიკასთან დაკავშირებული ხარჯები და ხელსაყრელ სატრანსპორტო პირობებს შექმნის ახლოს მდებარე დასახლებებისთვის.
ამგვარად, შეიძლება ითქვას, რომ ოფიციალური თბილისი ეტაპობრივად ახორციელებს აღმოსავლეთ-დასავლეთისა და ჩრდილოეთ-სამხრეთის მიმართულებების სატრანსპორტო კვანძებად გადაქცევის სტრატეგიას. ეს კი ქვეყანას დამატებით ეკონომიკურ დივიდენდებს მოუტანს და ვიმედოვნებთ, რომ რესპუბლიკის ეკონომიკის ბევრი სფეროსთვის ერთგვარი ძრავის ეფექტი ექნება.
გიორგი ქართველი, პოლიტიკური მიმომხილველი სპეციალურად Dalma News-ისათვის
