რამდენიმე დღის წინ ასტანაში, დამოუკიდებლობის სასახლეში, გაიმართა ყაზახეთის ხალხთა ასამბლეის (AНК) 34-ე სესია, რომელიც ორგანიზაციის დაარსებიდან 30 წლისთავს მიეძღვნა. საზეიმო სხდომა სიმბოლური და პოლიტიკური ერთიანობის ატმოსფეროში ჩატარდა და ხაზი გაუსვა AНК-ის განსაკუთრებულ როლს ყაზახური მოდელის – ეთნიკურ მშვიდობასა და თანხმობაში – განვითარებაში.
დილის პირველივე საათებიდან დამოუკიდებლობის სასახლეში 1600-ზე მეტი ადამიანი შეიკრიბა — ყაზახეთის სხვადასხვა კუთხიდან ჩამოსული დელეგატები, დეპუტატები, დიპლომატები და ეთნოკულტურული გაერთიანებების ლიდერები. მათ შორის იყვნენ ყაზახეთში მცხოვრები სომხური ორგანიზაციების წარმომადგენლებიც — ერთიანი და მრავალფეროვანი ფერთა პალიტრის ნაწილი, რომელიც ქვეყანა უკვე სამი ათწლეულია სათუთად აწყობს.
ყაზახეთის რესპუბლიკის პრეზიდენტმა და AНК-ის თავმჯდომარემ კასიმ-ჟომარტ ტოკაევმა, სესიის დელეგატებთან გამოსვლისას, აღნიშნა ასამბლეის იუბილეს ისტორიული მნიშვნელობა და განაცხადა: „დღევანდელი ღონისძიება ნამდვილად ისტორიული მოვლენაა.“ მისი თქმით, ასამბლეამ „შეიტანა ფასდაუდებელი წვლილი სტაბილურობისა და ჰარმონიის განმტკიცებაში“ და იქცა „ნამდვილი სიმბოლოდ ერთიანობისა და თანასწორობის, მშვიდობისა და თანხმობის“.
პრეზიდენტის განცხადებით, ასამბლეა დაარსდა ყაზახეთის პირველი პრეზიდენტის, ნურსულთან ნაზარბაევის ინიციატივით და „დასაწყისშივე იყო სავსე ღრმა პოლიტიკური შინაარსით — სახელმწიფოებრიობის რთულ ეტაპზე“. ტოკაევმა შეახსენა, რომ 2007 წლიდან AНК კონსტიტუციური სტატუსით სარგებლობს.
„სწორედ ასამბლეა იქცა ეროვნულ ერთიანობასა და ჰარმონიაზე დამყარებული მოდელის საფუძვლად. ბოლო წლებში, ფართომასშტაბიანი პოლიტიკური რეფორმების შედეგად, ასამბლეის საქმიანობამ ახალი შემოქმედებითი იმპულსი მიიღო. სენატის ხუთი დეპუტატი პრეზიდენტის მიერ AНК-ის საბჭოს რეკომენდაციით ინიშნება. შედეგად, ყველა ეთნოსის ინტერესების საკანონმდებლო დონეზე წარმოდგენის შესაძლებლობები საგრძნობლად გაიზარდა,“ – განაცხადა პრეზიდენტმა.
მისი თქმით, AНК არის უნიკალური საზოგადოებრივი ინსტიტუტი, რომელმაც გადამწყვეტი როლი შეასრულა ყაზახური მოდელის — მშვიდობისა და თანხმობის — ჩამოყალიბებაში.
დაარსებიდან — 1995 წლიდან — ასამბლეამ განვლო გზა საკონსულტაციო ორგანოდან სრულფასოვან კონსტიტუციურ ინსტიტუტამდე. დღეს AНК-ის წარმომადგენლები მონაწილეობენ კანონშემოქმედებით პროცესებში, სენატში საქმიანობენ, განსაზღვრავენ საზოგადოებრივ დღის წესრიგს. თუმცა ყველაზე მნიშვნელოვანია ის, რომ ისინი ინარჩუნებენ და ავითარებენ თავიანთი ხალხების ენას, კულტურასა და თვითმყოფადობას.
„ერთიანობა — ეს ყოველდღიური შრომაა“
სესიის ერთ-ერთ გამორჩეულ ხმად სომხური თემიდან წარსდგა ნარინე მიქაელიანი – ყაზახეთის სომხური ორგანიზაციების რესპუბლიკური ასოციაციის თავმჯდომარე, მაჟილისის ყოფილი დეპუტატი, ქალი, რომელიც უკვე 20 წელზე მეტია AНК-ის სისტემაში მუშაობს. მასთან ვისაუბრეთ ასამბლეის მნიშვნელობაზე, სომხური თემის წვლილზე და სამომავლო გეგმებზე.
– ქალბატონო მიქაელიან, ასამბლეას 30 წელი შეუსრულდა. როგორ შეაფასებდით ამ გზას სომხური თემის თვალსაზრისით?
– წლების განმავლობაში ასამბლეა იქცა ნამდვილ პლატფორმად ერთიანობისთვის. ჩვენ — ყაზახური საზოგადოების განუყოფელი ნაწილი ვართ და დასაწყისიდანვე ვმუშაობდით იმაზე, რომ შეგვეწყვიტა ხალხის გაერთიანება კულტურისა და ურთიერთპატივისცემის საფუძველზე. ყაზახეთის ყველა რეგიონში გვყავს სომხური ეთნოკულტურული ორგანიზაციები — აქტობედან კოქშეტაუმდე. ვინარჩუნებთ ენას, ტრადიციებს, ისტორიას და ამას ვაკეთებთ სახელმწიფოს მხარდაჭერით.
– როგორ გამოიხატება ეს მხარდაჭერა?
– ყველა რეგიონში არსებობს მეგობრობის სახლები — ეს ყაზახური უნიკალური ფორმატია. იქ ეთნოკულტურულ გაერთიანებებს საკუთარი ოფისები აქვთ, ტარდება ღონისძიებები, ფუნქციონირებს ენის კურსები. მაგალითად, სომხური ენის სწავლება ხდება ალმათში, მასწავლებლებს გადაეცემათ ხელფასი და შექმნილია საჭირო ინფრასტრუქტურა. ალმათში თავად ავაშენეთ სომხური სახლი — ის კულტურულ ცენტრად ფუნქციონირებს. გარდა ამისა, არის ხაჩკარები — სომხური ჯვარცმული ქვის ძეგლები, ერთ-ერთი დედაქალაქის საკათედრო ტაძართან დგას.
– მოგვიყევით ასოციაციის სტრუქტურაზეც. როგორ არის მოწყობილი?
– დღეს რესპუბლიკური ასოციაცია აერთიანებს 13 რეგიონალურ ორგანიზაციას. თითოეულს აქვს საკუთარი სახელი: „ნაიირი“, „მასისი“, „ლუისი“, „ეხფაირუთუნი“. ზოგი მათგანი QXA-ის დაარსებამდეც არსებობდა. მაგალითად, „კენტრონი“ ჩრდილოეთ ყაზახეთში უკვე 30 წელზე მეტია ფუნქციონირებს. ეს ყველაფერი მეტყველებს ჩვენს ღრმა ფესვებსა და საზოგადოებრივ ჩართულობაზე.
– თქვენ აღნიშნეთ პოლიტიკურ პროცესში მონაწილეობა. როგორია QXA-ის როლი კანონმდებლობაში?
– დღეს სენატის ხუთი წევრი ინიშნება QXA-ის საბჭოს რეკომენდაციით. მეც ამ საბჭოს წევრი ვარ. ეს მნიშვნელოვანი წარმომადგენლობითი მექანიზმია — ეთნოსთა ინტერესები აისახება კანონმდებლობაში. სხდომები რეგულარულად ტარდება და გადაწყვეტილებები კოლეგიალურად მიიღება.
– ყაზახეთს ხშირად უწოდებენ უნიკალური მულტიკულტურალიზმის მქონე ქვეყანას. დაეთანხმებით ამ შეფასებას?
– სრულად ვეთანხმები. ყაზახეთმა შეძლო სხვადასხვა ხალხის კულტურის შენარჩუნება და განვითარება ზეწოლისა და ასიმილაციის გარეშე. ყველას აქვს უფლება დარჩეს იმად, ვინც არის. ეს ჩანს ყოველდღიურ ცხოვრებაში, დღესასწაულებში, პოლიტიკაში. რელიგიის, კულტურისა და ენის პატივისცემა — ეს არ არის მხოლოდ ლოზუნგი, ეს რეალობაა. ჩვენი ორგანიზაციები სპონსორული თანხებით მუშაობენ, მაგრამ სახელმწიფო მხარდაჭერა მუდმივად იგრძნობა. მთავარი კი თავისუფლება და რეალიზაციის შესაძლებლობაა.
– გქონიათ ურთიერთობა სომხეთთან და დიასპორულ ორგანიზაციებთან?
– რა თქმა უნდა. ვთანამშრომლობთ სომხეთის დიასპორის უმაღლესი კომისრის ოფისთან. შარშან მონაწილეობა მივიღეთ სომხეთში გამართულ მსოფლიო სომხურ სამიტზე. ვაგზავნით ახალგაზრდობას პროგრამებში მონაწილეობის მისაღებად — გვყავს აქტიური „ახალგაზრდული ელჩები“, ვმონაწილეობთ ინიციატივებში, როგორიცაა „iGorts“ და სხვა. ასევე გვყავს QXA-ის „მეგობრობის ელჩი“ სომხეთში — ვაგარშაკნ აკოპიანი, ის სომხეთის პარლამენტის დეპუტატია და მასთან დიდი ხანია ვთანამშრომლობთ.
– და სამომავლო გეგმები?
– წელს ჩვენი ასოციაციის დაარსების 20 წლისთავია. სექტემბერში დიდი ფორუმის გამართვას ვგეგმავთ. ვმონაწილეობთ სოციალურ და საქველმოქმედო პროექტებში — კეთილი საქმეების ესტაფეტას რეგიონიდან რეგიონში გადავცემთ: ბავშვთა სახლები, ხანდაზმულთა სახლები, ეკოლოგიური აქციები. გვყავს ჯგუფები, რომლებიც რეაბილიტაციის ცენტრებზე ზრუნავენ, მიკრორაიონების კეთილმოწყობით არიან დაკავებული.
– და რა გზავნილი გსურთ, რომ ამ ინტერვიუდან მკითხველმა მიიღოს?
– ერთიანობა არ არის მოცემულობა. ეს ყოველდღიური შრომაა, რომელიც დაფუძნებულია პატივისცემასა და სიყვარულზე საკუთარი ქვეყნის მიმართ. ყაზახეთმა აჩვენა, რომ მრავალეთნიკური საზოგადოება არა მხოლოდ შესაძლებელია, არამედ წარმატებულიც შეიძლება იყოს. ვამაყობთ, რომ მისი ნაწილი ვართ.
ჯ.მ.
