თბილისის სამგორის პარკში ქართველი მეფე ირაკლის II-ის ძეგლის გახსნა არა მხოლოდ კულტურულ მოვლენად იქცა, არამედ მნიშვნელოვან პოლიტიკურ სიგნალადაც. ხელისუფლებამ განსაკუთრებული ყურადღება გაამახვილა იმაზე, რომ XVIII საუკუნის მეფის ფიგურა მხოლოდ წარსულის ნაწილი კი არაა, არამედ ეროვნული იდენტობისა და თანამედროვე საქართველოს არჩევანის სიმბოლოა.
ირაკლი II ისტორიაში შევიდა, როგორც ქართლისა და კახეთის გამაერთიანებელი, გამგებელი, რომელმაც სამოცი წლის განმავლობაში იბრძოლა ქვეყნის გადასარჩენად და როგორც გეორგიევსკის ტრაქტატის ინიციატორი რუსეთთან. ეს შეთანხმება, რომელიც მრავალწლიანი დებატების საგნად იქცა, ერთდროულად განამტკიცებდა ჩრდილოელ მეზობელთან კავშირს და ქმნიდა „დამოუკიდებლობის დათმობის“ მითს.
ხელისუფლება და ისტორიის სიმბოლიზმი
ძეგლის დადგმის გადაწყვეტილება პირადად მიიღო პრემიერ-მინისტრმა ირაკლი კობახიძემ. პროექტის ღირებულება – 955 ათასი ლარი. გახსნის ცერემონიალზე კობახიძემ, კალაძემ და პაპუაშვილმა ეროვნული ერთობის, ისტორიული მეხსიერებისა და სულიერი მემკვიდრეობის შესახებ ისაუბრეს.
საქართველოს პარლამენტის თავმჯდომარის, შალვა პაპუაშვილის თქმით, „სამასი წლის განმავლობაში ირაკლი II-ის დაბადების შემდეგ, ყოველი ნამდვილი ქართველი პატივს სცემდა მეფის ხსოვნას, რომელიც სამუდამოდ დარჩა საქართველოს ისტორიაში, როგორც ბრძოლის, გმირობის, თავდადებისა და მშენებლობის სიმბოლო.“
„მან ჩვენი ქვეყანა ყველაზე რთულ ეპოქაში გაიყვანა და მთელი ძალა მის სამსახურში ჩადო. მეფე ირაკლი ერთ დიდ, უწყვეტ, სამოცწლიან ომს აწარმოებდა საქართველოს გადასარჩენად და მთლიანობისათვის. ეს იყო ომი ხმლით, ომი შრომით, ომი გონებით. დღევანდელი ძეგლის გახსნა სიმბოლურია, რადგან დღესაც, როგორც სამასი წლის წინ, ქართველი ხალხის მთავარი ეროვნული ამოცანა, მიზანი და მისწრაფება არის ქვეყნის თავისუფლება და გაერთიანება,“ – განაცხადა მან.
პარლამენტის სპიკერის თქმით, „ამ ისტორიულ მისიის შესრულებისას ქართველი ერისთვის მეფე ირაკლი უნდა იყოს როგორც მაგალითი, ასევე შთაგონება, რათა ბოლომდე მივიყვანოთ ეს საერთო ეროვნული საქმე.“
„მეფე ირაკლი წარმოადგენს ნამდვილი საქართველოს სიმბოლოს. იმ საქართველოს, რომლის გამგებელსაც უნდა ჰქონდეს მხოლოდ ერთი ინტერესი – საკუთარი ხალხი, საკუთარი სახელმწიფო, საკუთარი სარწმუნოება. საქართველო უპირველესია – ამ ეროვნულ ინტერესისადმი ერთგულების გარეშე ვერ მართავს ხელისუფალი, მას არ შეიყვარებს ხალხი, მას არ აღიარებს მტერი და არ დააფასებს ისტორია,“ – განაცხადა პაპუაშვილმა.
ასე, ხელისუფლებამ ირაკლი II-ის ფიგურა საკუთარი „ქართველოფილიის“ იდეოლოგიაში ჩასვა, რომელიც ეწინააღმდეგება დისკურსს „მე ქართველი ვარ, მაშასადამე – ევროპელი.“ მმართველი ელიტის თვალში მონარქი ხდება ეროვნული პრაგმატიზმისა და ძალის მაგალითი და არა „ნაივური პოლიტიკოსი,“ როგორც მას ზოგიერთი კრიტიკოსი წარმოაჩენდა.
საზოგადოება და დებატები
საზოგადოების რეაქცია ერთმნიშვნელოვანი არ ყოფილა. ქართველების მნიშვნელოვანი ნაწილისთვის ირაკლი II – გმირი და ქვეყნის დამცველია, რომელმაც შეძლო მისი დაცვა ოსმალეთისა და სპარსეთის იმპერიების ზეწოლის პირობებში. თუმცა ოპოზიციისთვის მისი ფიგურა კვლავ რჩება „ფატალური შეცდომის“ სიმბოლოდ, რომელმაც დამოუკიდებლობის დაკარგვა გამოიწვია.
აღსანიშნავია, რომ „რესპუბლიკური პარტიის“ ერთ-ერთი ლიდერის, ლევან ბერძენიშვილის მიერ ირაკლი II-ის „სისულელეზე“ გაკეთებულმა განცხადებამ ფაქტობრივად ხელისუფლების წისქვილზე დაასხა წყალი, საზოგადოება მეფის ფიგურის გარშემო გაამთლიანა და „ქართულ ოცნებას“ მისცა მოხერხებული სიმბოლო „რადიკალური ევროპეიზაციის“ წინააღმდეგ.
თბილისში ირაკლი II-ის ძეგლი ხელისუფლების ახალი სტრატეგიის ნაწილად იქცა: დემონსტრაციად, რომ ქართული იდენტობა შეიძლება არსებობდეს ავტონომიურად, დასავლეთზე იდეოლოგიური დამოკიდებულების გარეშე. ქვეყნის შიგნით ეს აძლიერებს ხელისუფლების იმიჯს, როგორც ტრადიციებისა და ეროვნული მთლიანობის დამცველის. გარე კონტექსტში – ეს სიგნალია იმის შესახებ, რომ საქართველო საკუთარ პოლიტიკას უპირველესად საკუთარი ინტერესებიდან გამომდინარე აიგებს, თუნდაც კრიტიკა მოჰყვეს.
პოლიტოლოგის არჩილ სიხარულიძის თქმით, ქართულმა ხელისუფლებამ საზეიმოდ წარუდგინა საზოგადოებას ერეკლე II-ის მონუმენტი, რომელიც დიდებულად და საფუძვლიანად შესრულდა, რაც კიდევ ერთი ნაბიჯია „ქართლოფილიის“კენ.
„მესიჯი მარტივია: თბილისი ბოლომდე დაიცავს საკუთარ ინტერესებს. და ამისთვის ქვეყანაშ არცერთ ადამიანს არ სჭირდება ევროპელობა, რათა დარჩეს ქართველად. მე ქართველი ვარ და აქ არავითარი „შესაბამისად“ არ უნდა იყოს. მე თავად გადავწყვეტ, კიდევ რა დავამატო, თუ მოვისურვებ,“ – აღნიშნავს პოლიტოლოგი.
ამრიგად, მონუმენტის გახსნა მხოლოდ კულტურულ აქტად ვერ განიხილება. ეს არის იდეოლოგიური ბრძოლის გამოხატულება საქართველოში, სადაც მეფე ირაკლი II-ის ხსოვნა იქცევა მოქმედი პოლიტიკური კურსის ლეგიტიმაციის ინსტრუმენტად.
