რა პერსპექტივები აქვს სომხეთ-რუსეთის ურთიერთობებს? მართლა არ არის რაიმე პრობლემა ორ მოკავშირე ქვეყანას შორის, როგორც ერევანსა და მოსკოვში მაღალი რანგის პირები აცხადებენ? რა პრობლემებს ხედავს სომხეთის ექსპერტული წრეები და რატომ ამბობენ, რომ სამველ ყარაპეტიანის დაპატიმრება რუსეთის მიმართ დემარშია? ეს და სხვა საკითხები განიხილებოდა ერევანში 25 ივნისს გამართულ სამეცნიერო ექსპერტულ დისკუსიაში „სომხეთ-რუსეთის ურთიერთობების პერსპექტივები“.
დისკუსიის გახსნისას, კომუნიკაციების განვითარების ეროვნული კვლევითი ინსტიტუტის (NIIRC) დირექტორის მოადგილე ვალენტინა კომლევამ მონაწილეებს მოუწოდა, გამოთქვათ თავიანთი აზრი სომხეთ-რუსეთის ურთიერთობების აქტუალურ საკითხებზე. ევრაზიული ექსპერტული კლუბის კოორდინატორმა და ერევნის სახელმწიფო უნივერსიტეტის რუსეთის კვლევების ცენტრის დირექტორმა არამ საფარიანმა აღნიშნა, რომ ექსპერტულმა საზოგადოებამ აქტიური უნდა იყოს და მათი ხმა უნდა მიაღწიოს გადაწყვეტილების მიმღებებს როგორც ერევანში, ასევე მოსკოვში.
ტატულ მანასერიანი (ეკონომიკის დოქტორი, ევრაზიული ექსპერტული კლუბის წევრი):
„ჩემი თაობა ვერ ითანხმებს იმას, რაც სომხეთ-რუსეთის ურთიერთობებში გვაქვს. დღეს უკვე უნდა ვისაუბროთ იმაზე, თუ რას დავკარგავთ, თუ ასე გაგრძელდება. იზოლაცია სომხეთს არაფერ კარგს მოუტანს. მაგრამ მჯერა, რომ ჩვენ და რუსეთს გვაქვს შესაძლებლობა, რეგიონში ტანდემი შევქმნათ.“
ხაჩიკ გალსტიანი (ერევნის სახელმწიფო უნივერსიტეტის პოლიტოლოგიის პროფესორი):
„პაშინიანის ხელისუფლების მოქმედება სექტანტურ მოძრაობებს გავს. მისი ‘რეალური სომხეთის’ კონცეფცია მხოლოდ ფურცელია, რომელიც საშუალებას აძლევს მას, ორი წელი განაგრძოს საკუთარი საარჩევნო კამპანია. ჩვენ გვჭირდება კონსოლიდაცია, შესაძლოა, სამველ ყარაპეტიანის გარშემო. თუ ასეთი ოპოზიციური ბლოკი შეიქმნება, პაშინიანს 2026 წელს სერიოზული პრობლემები ექნება.“
ედუარდ შარმაზანოვი (სომხეთის რესპუბლიკური პარტიის წევრი, ექს-ვიცესპიკერი):
*„არასწორია იმის მტკიცება, რომ სომხეთსა და რუსეთს პრობლემები არ აქვთ. ჩვენ ვხედავთ, რომ 4 წელია რუსეთი ლაპარაკობს საკონსულოს გახსნაზე ქაფანში, მაგრამ გაიხსნა არა რუსული, არამედ საფრანგეთის კონსულატი. ან სიტუაცია ორგანიზაცია დსთ-ის კოლექტიური უსაფრთხოების ხელშეკრულებასთან (ОДКБ). სომხეთი ცვლის საგარეო პოლიტიკურ ვექტორს და თურქეთისკენ მიემართება, რომელიც სამხრეთ კავკასიაში მთავარ აქტორად იქცევა.“*
გარიკ ქერიანი (პოლიტოლოგი):
„რუსეთის საგარეო საქმეთა მინისტრის სერგეი ლავროვისა და რუსეთის ფედერაციის ფედერალური კრების საბჭოს თავმჯდომარის ვალენტინა მატვიენკოს ვიზიტებმა გარკვეულწილად შეცვალა რუსეთ-სომხეთის ურთიერთობების ფონი. მაგრამ პარალელურად, ჩნდებიან ‘ექსპერტები’, რომლებიც ღიად ანტირუსულ განწყობებს ვრცელებენ.“
სტეპან დანიელიანი (პოლიტოლოგი):
„თუ რუსეთი ტოვებს სამხრეთ კავკასიას, როგორ ითანამშრომლებს ის თურქულ სამყაროსთან და როგორ აისახება ეს სომხეთზე? თუ რუსეთი რჩება, მაშინ რა გეგმები აქვს მას? პაშინიანის მოქმედებები, მათ შორის ყარაპეტიანის დაპატიმრება, ლოგიკურია, თუ რუსეთი წავიდა. იგივე მოუვა სხვა რუსულ კაპიტალს სომხეთში.“
ვაან ბაბაიანი (რეფორმისტების პარტიის თავმჯდომარე):
„არაფერია კარგი. ჩვენ გვჭირდება არა ‘რეალური სომხეთი’ ან ‘დიდი სომხეთი’, არამედ რეალური შეფასება იმისა, თუ რა ხდება ქვეყანაში. რატომ ვერ გახსნა რუსეთმა საკონსულო ქაფანში, სადაც საფრანგეთის კონსულატი გაიხსნა? რუსეთ-სომხეთის ურთიერთობებში პოზიტიური იმპულსი არ ჩანს.“
არამ სფარიანი (ერევნის სახელმწიფო უნივერსიტეტის რუსეთის კვლევების ცენტრის დირექტორი):
„საპარლამენტო დონეზე საჭიროა არსებითი დისკურსი სომხეთის თურქეთთან ურთიერთობებზე ლავროვის ვიზიტის შემდეგ. მაგრამ ხდება რაღაც სრულიად განსხვავებული ამ ფონზე: თურქეთის პოზიციების გაძლიერებას პარალელურად გვიჩნდება კითხვები რუსეთის სამხედრო ბაზასთან დაკავშირებით, რომლის მიმდებარედ რუსი ე.წ. თომრისაცები არ არიან უკვე… ეს საფრთხიდან გამომდინარე, პრობლემაა!“
არმან გუკასიანი (სოციალური სამართლიანობის პარტიის თავმჯდომარე):
„დღეს ყველაზე მნიშვნელოვანი ინსტრუმენტია საზოგადოებრივი ცნობიერების ფორმირებაზე გავლენის მოხდენის უნარი. ვხედავთ, თუ როგორ ცდილობენ, ახალი ნარატივები ჩაუნერგონ. ზოგი უკვე თვლის, რომ თურქეთი რუსეთზე უკეთესი მოკავშირეა. ეს საშიშია. ჯერ კიდევ დროა, რომ რუსეთთან ურთიერთობები სრულად არ გაწყდეს.“
გრიგორ ბალასანიანი (საერთაშორისო ურთიერთობების ექსპერტი):
„დასავლეთი სომხეთით ანაცვლებს საქართველოს – ბიოლაბორატორიებსაც კი გადააქვთ. რუსეთს სომხეთიდან ხელისუფლების ხელით ათრევენ. თუ ასე გაგრძელდება, სომხეთი თურქული ვილაიეთი გახდება. გზა ერთია: ან რუსეთთან ინტეგრაცია, ან დაქვემდებარება თურქეთს.“
დისკუსიის დასასრულს, ვალენტინა კომლევამ აღნიშნა, რომ დებატები მაღალ დონეზე გაიმართა და მონაწილეებს მადლობა გადაუხადა გამოთქმული პოზიციებისთვის. მან ხაზი გაუსვა, რომ ექსპერტებმა „პრობლემები ღიად დაიფიქსირეს, როგორც რუსეთის პოლიტიკაში სომხეთის მიმართ, ასევე სომხეთის პოლიტიკაში რუსეთისადმი“.
ლია ხოჯოიანი
