საქართველოში მცირე, მაგრამ ყოველდღიური საპროტესტო აქციები გრძელდება. მიუხედავად იმისა, რომ რუსთაველის გამზირზე თავს იყრის მხოლოდ რამდენიმე ათეული ან ორასამდე ადამიანი, რომლებიც თავისუფლად ეტევიან ტროტუარზე, ისინი გადიან გზაზე და გადაადგილებას ბლოკავენ. არაერთხელ დაფიქსირდა შემთხვევები, როდესაც უბრალო მოქალაქეები, რომლებიც სამუშაოდან სახლისკენ მიიჩქარებდნენ, გამოხატავდნენ პროტესტს და პოლიციას ზომების მიღებას და მოძრაობის აღდგენას სთხოვდნენ. თუმცა ხელისუფლება განსაკუთრებულ ზომებს არ მიმართავდა — გარდა განსაკუთრებით აგრესიული მონაწილეების დაკავებისა — და ელოდა, როდის დაიღლებოდნენ აქციის მონაწილეები და დაიშლებოდნენ. ამავდროულად, საქართველოს „ოპოზიციის“ დასავლელი კურატორები — ცალკეული ევროპარლამენტარებისა და პოლიტიკური ლიდერების სახით — პერიოდულად აკეთებენ მხარდამჭერ განცხადებებს, იღებენ რეზოლუციებს ან აწესებენ გარკვეულ „სანქციებს“ მმართველი პარტიის წარმომადგენლების მიმართ, რითაც ისინი სუსტ და ყოველდღიურად მომაკვდავ პროტესტს ჩაქრობას არ ანებებენ.
როგორ განვითარდება მოვლენები საქართველოში, როგორ იმოქმედებს პროტესტი ადგილობრივ თვითმმართველობის არჩევნებზე და კიდევ რა სახის დამსჯელ ზომებს შეიძლება ელოდეს საქართველოს ხელისუფლება დასავლეთისგან? ამ და სხვა საკითხებზე Dalma News-ს პასუხობს ქართველი პოლიტიკოსი და პოლიტოლოგი პეტრე მამრაძე.
— ბატონო პეტრე, როგორ შეაფასებთ საქართველოს დღევანდელ შიდა პოლიტიკურ ვითარებას? როგორ აისახება ოპოზიციის პროტესტი მოსალოდნელ თვითმმართველობის არჩევნებზე?
— ვხედავთ, რომ პროტესტი არ წყდება, მაგრამ მან სახე იცვალა და მეტისმეტად სევდიანი გახდა. ე.წ. ოპოზიციას მხოლოდ რამდენიმე ასეული ადამიანის შეკრება შეუძლია, მიუხედავად იმისა, რომ აქციების ორგანიზებაზე სერიოზული თანხები იხარჯება. ისინი ატარებენ რაღაც წარმართ რიტუალებს, მიმართავენ სხვადასხვა მანიპულაციას, მაგრამ მაინც არ ჩანს ფართო საზოგადოებრივი მხარდაჭერა. არაფერს ჰგავს ეს ეროვნული მასშტაბის მოძრაობას. მიუხედავად ამისა, პროტესტი მაინც გრძელდება. რაც შეეხება მოახლოებულ მუნიციპალურ არჩევნებს, ჯერჯერობით მხოლოდ გიორგი გახარია და მისი პარტია აცხადებენ, რომ არჩევნებისთვის ემზადებიან. დანარჩენები თითქოს უარს ამბობენ და ამბობენ, რომ მონაწილეობას არ მიიღებენ.
— როგორ შედეგამდე მიგვიყვანს ეს პროტესტი? რა პერსპექტივებია? შეიძლება თუ არა, რომ ის გადაიზარდოს უფრო სერიოზულ მოძრაობაში, თუ საბოლოოდ ჩაქრება?
— კლასიკით, პროტესტის გაღვივებას 5–6 ძირითადი ფაქტორი სჭირდება. საქართველოში კი არც ერთი ამ ფაქტორიდან არ არის რეალურად წარმოდგენილი. ე.წ. ოპოზიციის ლიდერებს არ ენდობა ხალხი, მხარდაჭერაც არ აქვთ, და ახალი ლიდერები არ ჩნდებიან. რაც შეეხება ეკონომიკურ, სოციალურ, ფისკალურ მიზეზებს, რომლებიც შეიძლება პროტესტის საფუძველი გახდეს — ასეთიც არ იკვეთება. საქართველოში საჯარო სექტორის თანამშრომლებს ხელფასები რეგულარულად უხდებათ, განსაკუთრებით კი ძალოვანებს. ეკონომიკა სწრაფად იზრდება, რაც მსოფლიო ბანკსა და სავალუტო ფონდსაც არაერთხელ დაუდასტურებიათ. რაც შეეხება მოსახლეობის სოციალურ მდგომარეობას — თბილისსა და რეგიონებში, ქუჩებში ძვირფასი მანქანების სიმრავლის ფონზე, უცხოელი სტუმრები ხშირად გაოცებულები არიან — ცხადია, რომ ხალხი სიღატაკეში არ ცხოვრობს. იდეოლოგიაც, რასაც ე.წ. პროტესტი ეფუძნება, მარცხია — ფაქტობრივად, იდეოლოგია საერთოდ არ არსებობს. რჩება მხოლოდ ერთი ფაქტორი — გარე მხარდაჭერა. და ის, ნამდვილად, არსებობს.
— მაგალითად, ევროკავშირში განაცხადეს სავიზო ლიბერალიზაციის შესაძლო შეწყვეტაზე…
— ეს არ ეხება მხოლოდ საქართველოს. პოლონეთი ამჟამად არის ევროკავშირის თავმჯდომარე ქვეყანა, და სწორედ მან წამოაყენა ინიციატივა პარტნიორი ქვეყნებისთვის სავიზო რეჟიმის გაუქმების გამარტივებაზე. ეს არ ეხება მხოლოდ საქართველოს — ეს ზოგადი განწყობაა ევროკავშირში. შეგახსენებთ, რომ ეს ის პოლონეთია, რომელსაც ცოტა ხნის წინ ყველაზე მკაცრი კრიტიკა და სანქციებიც კი დააკისრა ბრიუსელმა. პოლონეთი მოუწოდებდა საქართველოს მეორე ფრონტის გახსნისკენ. მათი დავალებით, საქართველოში ჩამოვიდა ექიმების ჯგუფი სააკაშვილის ჯანმრთელობის შესამოწმებლად. მათგან ერთ-ერთი კი შემდეგ აეროპორტში დააკავეს, როცა ცხვირში გადამალული სააკაშვილის ანალიზები მიაქვს. ასე რომ, სავიზო რეჟიმის გაუქმება არ არის გამორიცხული, მაგრამ ხელისუფლება ამას მშვიდად შეხვდა. მინდა გავიხსენო, რომ სწორედ „ქართული ოცნების“ ხელისუფლებაში მოსვლის შემდეგ გახდა შესაძლებელი ასოცირების შეთანხმების და თავისუფალი ვაჭრობის ხელშეკრულების გაფორმება, ასევე ვიზალიბერალიზაციის მიღება. სააკაშვილის დროს კი ევროკავშირის მაგიდაზე იდო უამრავი ანგარიში მისი ავტორიტარული რეჟიმის შესახებ, რის გამოც შეთანხმებების გაფორმება არც განიხილებოდა.
— მიუხედავად ამისა, ოპოზიციური მედიაც და პროტესტის ორგანიზატორებიც აცხადებენ, რომ „ქართული ოცნება“ ევროპის გზიდან უხვევს…
— სააკაშვილის ე.წ. ნაციონალები, რომლებიც ამ ოთხ ე.წ. ოპოზიციურ პარტიაში არიან გაწვდილი, ჩემთვის ისეთივე ნაცისტები არიან, როგორიც ადრე იყვნენ, მიუხედავად სახელწოდებისა. ეს არის ანტისახელმწიფოებრივი და ანტიეროვნული ძალა. ეს არ არის ოპოზიცია. ნამდვილი ოპოზიცია ერთგულია ეროვნული ინტერესების და ეროვნული უსაფრთხოების. ეს ხალხი კი მხოლოდ ცდილობდა, როგორმე ჩაეშალათ საქართველოსთვის კანდიდატის სტატუსის მინიჭება ევროკავშირში. იმ ფონზე, როცა დასავლელი ექსპერტები ერთხმად აცხადებდნენ, რომ საქართველო ბევრად უსწრებდა უკრაინასა და მოლდოვას ყველა პარამეტრით. მაშინ ევროპარლამენტში, სადაც სააკაშვილის პარტია ასოცირებული წევრია, განაცხადეს: კი, მაგრამ უკრაინამ კანდიდატის სტატუსი სისხლით მოიპოვა. ეს ჩემთვის შოკისმომგვრელი იყო. ღირს კი თუნდაც ერთი ქართველის სისხლი კანდიდატის სტატუსად, რომელიც თურქეთს გასულ საუკუნეში მიანიჭეს, მაგრამ წევრად დღემდე არ მიუღიათ? სინამდვილეში, არც უკრაინასა და არც საქართველოს სრული წევრობა არ ელით, სანამ არ აღდგება ტერიტორიული მთლიანობა და ამ ქვეყნების ტერიტორიებზე უცხო ქვეყნების სამხედრო ბაზები ფუნქციონირებს.
— 2024 წლის საპარლამენტო არჩევნების შედეგები დასავლეთმა არ აღიარა და, მეტიც, პროტესტის ხელშეწყობა გრძელდება…
— რომ უარი ეთქვათ დასავლეთის ლიდერებს ამ პოლიტიკაზე და მიეღოთ ეუთოს სადამკვირვებლო მისიის დასკვნა, რომელიც აცხადებდა, რომ არჩევნები არ გაყალბებულა, და მოუწოდებოდნენ ე.წ. ოპოზიციურ პარტიებს პარლამენტში შესვლისკენ, ყველაფერი სხვანაირად იქნებოდა. ასე მოხდა 2020 წელს. ბოლოს მაინც შევიდნენ პარლამენტში ეს ე.წ. ნაციონალები. ახლა კი პროტესტი მხოლოდ იმაზე დგას, რომ თითქოს დასავლეთი არ აღიარებს არჩევნების შედეგებს და მთავრობის ლეგიტიმურობას. მაგრამ ეს სიცრუეა. მაგალითად, სულ ახლახანს ავსტრიის კანცლერმა მიულოცა კობახიძეს და თანამშრომლობის გაღრმავების იმედი გამოთქვა. სხვა უამრავი მაგალითიც არსებობს, რაც მოწმობს დასავლელი ლიდერების მიერ დღევანდელი ხელისუფლების ლეგიტიმაციის აღიარებას. შესაბამისად, საქართველო ვერ დაიზიანეს. ერთადერთი ფაქტორი, რაც ამჟამად მუშაობს ეროვნული ხელისუფლების წინააღმდეგ, გარე მხარდაჭერაა. რომ არა ეს მხარდაჭერა, ეს სევდიანი პროტესტიც არ იარსებებდა. თუმცა ეს მხარდაჭერაც სუსტია. დასავლეთს ახლა არ სცალია საქართველოსთვის. იქ დიდი პროცესები მიმდინარეობს — ცდილობენ სამხედრო-ინდუსტრიული კომპლექსის აღდგენას, ასეულ მილიარდებს გამოყოფენ, მაგრამ ეს ფული არ აქვთ — სესხით იღებენ, რაც აზიანებს როგორც ეკონომიკას, ასევე მთლიანად ევროკავშირის პოლიტიკას. ლიდერები კარგავენ საზოგადოებრივ მხარდაჭერას. ევროკავშირის ქვეყნების მდგომარეობა სავალალოა და ძნელად წარმოსადგენია, რომ მათ საქართველოსთვის რაიმე თანხები გამოუყონ. ივლიან დასავლეთ ევროპაში ბოკუჩავა და გვარამია თავიანთი ტექსტებით, რომელსაც ევროპელი ლიდერები კვლავ ცარიელი შინაარსით გაიმეორებენ — და ეგ იქნება. ასე რომ, არ ვაძლევ ამ განცხადებებს დიდ მნიშვნელობას.
— როგორ შეაფასებთ პარლამენტში შექმნილი საგამოძიებო კომისიის მუშაობას „ნაცმოძრაობის“ დანაშაულებრივი საქმიანობის გამოსაძიებლად?
— ზოგს შეუძლია თქვას: სჯობს გვიან, ვიდრე არასდროს. ზოგიც კითხულობს — სად იყვნენ ამ 12 წლის განმავლობაში? მაგრამ მე ვიცი, როგორ რთული იყო ამ საქმის წამოწყება. როცა ადრე სურდათ 2008 წლის მოვლენების გამოძიება — სააკაშვილის და მისი გარემოცვის უდიდესი ღალატი — მაშინ ამბობდნენ: არ გაბედოთ, არმიას ნუ შეარცხვენთ და ა.შ. ეს აბსოლუტური ტყუილი იყო. და მაინც, სჯობს გვიან. კომისია კარგად მუშაობს. თეა წულუკიანი მშვენიერი თავმჯდომარე აღმოჩნდა — არაა გასაკვირი, მას სტრასბურგში მუშაობის დიდი გამოცდილება აქვს. რაც მთავარია — კომისია საბოლოოდ გადასცემს ყველა მასალას საკონსტიტუციო სასამართლოს და არგუმენტირებულად მოითხოვს: აკრძალოს სააკაშვილის ე.წ. ნაცისტური პარტიის საქმიანობა, და იმედი მაქვს, მისი მემკვიდრე პარტიებისაც, რომლებიც იმ ნაცებისგან შეიქმნა, რომლებმაც იმ პერიოდში „ვირთხებივით“ დატოვეს პარტია და საკუთარი „ახალი“ პარტიები ჩამოაყალიბეს — რეალურად კი ეს ერთიდაიგივე ძალაა. მათ შორის არის „ლელოც“ — ხაზარაძისა და ჯაფარიძის მიერ დაფუძნებული ბანკირების პარტია.
— მიუხედავად ამისა, ისინი ისევ პოლიტიკურ პროცესში მონაწილეობენ და აცხადებენ, რომ ხელისუფლებაში დაბრუნება სურთ…
— ჩემთვის, როგორც პოლიტოლოგისთვის, საინტერესო ფაქტია, რომ „ქართული ოცნების“ 12-წლიანი მმართველობის განმავლობაში, რომელიც არავის უშლიდა ხელს პარტიის შექმნაში (საქართველოში 300-ზე მეტი პარტიაა რეგისტრირებული), ვერცერთმა ნამდვილი ოპოზიციური პარტია ვერ ჩამოაყალიბა. ეს ძალიან საინტერესო ფაქტია. რომ არსებობდეს ნამდვილი ოპოზიცია, მზად ვიქნებოდი, რომ კონსულტაციები გამეწია. მაგრამ დღეს საქართველოში რეალური ოპოზიცია არ არსებობს — მხოლოდ ანტისახელმწიფოებრივი ძალები არიან. „ქართულ ოცნებას“ მათთან უწევს ბრძოლა. ნამდვილი ოპოზიცია საჭირო და სასარგებლოა — ის კონკურენციას ქმნის, აკონტროლებს ხელისუფლებას, იცავს ეროვნულ ინტერესებს. აქ კი საქმე გვაქვს საერთაშორისო დანაშაულებრივ ქსელთან — მაგალითად, დავით კეზერაშვილი, რომელიც საერთაშორისო იარაღის ვაჭრობაშია ეჭვმიტანილი, ევალება პენსიონერთა გაძარცვაში და ლონდონში ცხოვრობს უდარდელად. ასეთ ადამიანებს აქვთ პარტიები, ტელეარხები, დაფინანსება. და მათ გარდა, ვერავინ ვერაფერი ახალი ვერ შექმნა. აი, ესაა ფაქტი.
ირინა ხაჩიძე
