Գեղեցիկ, հիասքանչ և անհավանական: «Էրեբունի» ռազմական օդանավակայանում Ռուսաստանի ռազմաօդային ուժերի «Ռուսկիե վիտյազի» լեգենդար պիլոտաժային խմբի՝ Երևանում կայացած առաջին ելույթի ժամանակ բազմաթիվ էպիտետներ հնչեցին։ Ավիաշոուն մեծաթիվ քանակությամբ մարդ հավաքեց թռիչքուղու մոտ. միջոցառման նախաձեռնողները՝ Հայաստանի և Ռուսաստանի պաշտպանության նախարարությունները, ավիաշոուի մուտքն ազատ էին հայտարարել։ Արդյունքում, մինչ Ռուսաստանից ժամանած օդաչուները պատրաստվում էին թռիչքին, ռուսական «Էրեբունի» ռազմական ավիաբազայի անգարներում տեղակայված «պողպատե թռչուններին» երեխաները մտցրել էին ամուր օղակի մեջ. ինչ-որ մեկը թամբել էր մարտական մեքենաների թևերը, իսկ նրանք, ովքեր ավելի արագաշարժ էին, հայտնվել էին օդաչուի խցիկում: Հենց այդտեղից էլ փոքրիկները դիտում էին բարձր պիլոտաժային խմբի հնարքներին, որոնք «Ռուսկիե վիտյազի»-ն ցուցադրվում էր գերժամանակակից Սու-30ՍՄ-ներով՝ աշխարհում միակ պիլոտաժային թիմը, որը ծանր կործանիչների վրա միայնակ և խմբակային պիլոտաժ է կատարում:
Առաջին անգամ հայտնի ավիախումբը Հայաստանում հայտնվեց 2014 թվականի փետրվարին։ Երևանով տարանցիկ ճանապարհով կործանիչները ուղևորվում էին մասնակցելու Բահրեյնի Թագավորությունում կայանալիք BIAS-2014 միջազգային ավիաշոուին։ Նախատեսվում էր, որ Հայաստանի մայրաքաղաքում խումբը ոչ միայն կլիցքավորվի հաջորդ թռիչքի համար, այլև կցուցադրի ուսումնամարզական թռիչք՝ վարժությունների յուրահատուկ հավաքածուով։ Այնուամենայնիվ, օդակայանի վրա թանձր մառախուղ էր թանձրացել, և ստիպված եղան հրաժարվել այդ մտքից։ Եղանակը չպարզվեց նաև հետդարձի ճանապարհին։ «Ձմռան նյուանսներ»,- «Նոև Կովչեգ» թերթին տված հարցազրույցում մեկնաբանել է ռուսական «Էրեբունի» ռազմակայանի հրամանատար Ալեքսանդր Պետրովը։ Նա հավելել է.
«Սա առաջին նման այցն է անկախ Հայաստանի ողջ պատմության մեջ։ Որպես ավիաբազայի հրամանատար՝ շատ կցանկանայի, որ նման թռիչքները դառնան պլանային և կանոնավոր։ Դա շատ հետաքրքիր կլինի ինչպես մեր պիլոտաժային խմբի, այնպես էլ երևանցիների համար»:
Սակայն թռիչքների և ցուցադրական ավիաշոուների կանոնավորությունը, որոնց մասին խոսել է Պետրովը, վերջին մի քանի տարիների ընթացքում այդպես էլ չի հաջողվել ապահովել։ Ուստի «Ռուսկիե վիտյազի»-ի այս ներկայացումը փաստացի առաջինն էր Հայաստանի երկնքում։ Ճիշտ է, 2014 թվականի հունիսին մեզ հյուր եկան ոչ պակաս հայտնի «Ստրիժի»-ն։ ՀՀ զինված ուժերի ավիացիայի օրվան նվիրված շոուն պարզապես հեքիաթային էր։ Հայտնի ավիացիոն խմբի օդաչուներից մեկը լրագրողների հետ զրույցում նշեց.
«Մեզ համար մեծ պատիվ էր, որ մեզ հրավիրեցին հանդես գալու ընկերների առջև։ Մենք թռչում էինք ձեզ համար: Դուք տեսել եք բոլոր հնարքները, որոնք մենք կիրառում ենք մեր թռիչքներում: Այսօր ոչ մի բացառություն չի եղել»։
Այսպիսով, «Ռուսկիե վիտյազի»-ի՝ Երևանի երկնքում ցուցադրված շոու-ծրագիրը ճիշտ նույնն էր, ինչ Արաբական Միացյալ Էմիրություններում հանդիսատեսի տեսածը, որտեղից խումբը թռել էր Երևան: «Էրեբունի» ավիաբազայի հրամանատար Ալեքսանդր Պետրովն իր ելույթից առաջ նշեց ՌԴ ԶՈւ ղեկավարության որոշումը, որ պիլոտաժային խումբը, վերադառնալով ԱՄԷ-ի ավիաշոուից, ցուցադրական ծրագիր ներկայացնի Երևանում.
«Ինքնաթիռների վայրէջքը նախատեսվում էր կատարել «Էրեբունի» օդանավակայանում՝ լիցքավորման և անձնակազմի հանգստի համար, և Հայաստանի և Ռուսաստանի պաշտպանության նախարարությունների ղեկավարությունը որոշեց նվեր անել Երևանի բնակիչներին։ Երախտապարտ ենք «Ռուսկիե վիտյազի»-ին այն բանի համար, որ 237-րդ գվարդիական գնդի 4 Սու-30ՍՄ ինքնաթիռները այստեղ՝ Երևանում, կցուցադրեն բարձր պիլոտաժի ծրագրի ողջ համալիրը, որն այս տարի եղել է ԱԿՍ-2021 միջազգային ավիացիոն և տիեզերական սրահի բացման ժամանակ և ցուցադրվել է ԱՄԷ-ում։ Կցուցադրվեն գերմանևրելու ռեժիմներ, 4 կործանիչներ տարբեր հնարքներ կկատարեն»:
Գվարդիայի փոխգնդապետ Անդրեյ Ալեքսեևի հրամանատարությամբ չորս կործանիչներից բաղկացած էսկադրիլիան անհավատալի հնարքներ ցուցադրեց երկնքում: Ոլորտի ներկայացուցիչները պարզաբանել են, որ բոլոր այդ հնարքները «կատարվում են հարձակման կրիտիկական անկյան տակ, գերբեռնվածությամբ, մեքենաների և օդաչուների վերջին հնարավորություններով»։ Եթե հաշվի առնենք, որ պիլոտաժը ցուցադրվել է 30 տոննա կշռող Սու-30ՍՄ-ով 700 կմ/ժ-ից ավելի արագությամբ, թևերի միջև մեկ մետրից պակաս հեռավորությամբ, ապա ակնհայտ է՝ մարտական մեքենաների օդաչուներն իսկապես ունեն ինքնաթիռ վարելու մեծ հմտություն:
Կարճ ասած՝ «Էրեբունի» օդանավակայանում այս տոնը, որը նվիրված էր Կաչինի Ա.Ֆ. Մյասնիկյանի անվան ռուսական ռազմական ավիացիոն դպրոցի 111-ամյակին, հաջողությամբ պսակվեց: Ի դեպ, վերջինս շատ ականավոր ռուս օդաչուների, այդ թվում՝ «Ռուսկիե վիտյազի»-ի՝ թռիչքներ կատարող չորս օդաչուներից երեքի Մայր բուհն էր: Կաչինի ուսումնարանի այս շրջանավարտները, հավանաբար, հատկապես հպարտ են. ի վերջո, Հաղթանակի օրը Կարմիր հրապարակում ոչ մի շքերթ չի ավարտվում առանց «Ռուսկիե վիտյազի»-ի ֆանտաստիկ թռիչքի:
Հայաստանի համար լեգենդար ավիախմբի ներկայացումը հերթական ցուցադրական ներկայացումը չէր, որոնցից շատ է տեղի ունենում։
«Դա Ռուսաստանի Դաշնության ղեկավարության, ՌԴ Պաշտպանության նախարարության՝ եղբայրական հայ ժողովրդի հանդեպ բարեկամության, հարգանքի և համերաշխության նշան էր», – «Էրեբունի» օդանավակայանում տեղի ունեցած կարճատև հանրահավաքի ժամանակ հայտարարել է Հայաստանում Ռուսաստանի արտակարգ և լիազոր դեսպան Սերգեյ Կոպիրկինը։
Նա հավելել է. «Սա շատ կարևոր է ներկայիս դժվարին ժամանակաշրջանում, որով անցնում է մեր եղբայրական երկիրը։ Եվ այն, ինչ տեսանք այսօր, ոչ միայն բարձր պիլոտաժի, ռուս օդաչուների մարտարվեստի, այլ նաև մեր եղբայրական դաշնակցային հարաբերությունների խորհրդանիշն է»:
Գունեղ շոուն եզրափակվեց ռուսական ավիաբազայի հրամանատար Ալեքսանդր Պետրովի խոսքերով։ Մի շարք լրատվամիջոցներին տված հարցազրույցում նա ասել է.
«Բոլոր ինքնաթիռները, որոնք գտնվում են Երևանի «Էրեբունի» օդանավակայանում, պատրաստ են կատարել իրենց վերապահված խնդիրները։ Մենք բավականին ակտիվ համագործակցում ենք ՀՀ պաշտպանության նախարարության, ՀՀ ՊՆ ավիացիայի վարչության, ինչպես նաև «Էրեբունի» օդանավակայանում և Գյումրիում տեղակայված գնդերի հրամանատարների հետ։
Այս խոսքերը ոչ այլ ինչ են, քան ցանկացած պահի անհրաժեշտության դեպքում Հայաստանը «երկնքից» ապահովելու պատրաստակամություն։ Երախտապարտ ենք Ռուսաստանին դրա համար։ Հուսով ենք, որ կործանիչները մեր երկնքում կհայտնվեն միայն մեկ նպատակով՝ հերթական գունեղ ավիաշոուի շրջանակներում զարմացնելու թռիչքի վայելչագեղությամբ և մարտական օդաչուների հմտությամբ:
Իրինա Գրիգորյան
