ՀՀ-ում Ռուսաստանի Դաշնության դեսպանության մոտ հանրահավաք է տեղի ունեցել ի աջակցություն հայ-ռուսական դաշնակցային հարաբերությունների՝ դիվանագիտական ներկայացուցչությանը համապատասխան հռչակագրի փոխանցմամբ։ Նախաձեռնողներից «Սահմանադրական իրավունք միություն» կուսակցության նախագահ, «Ուժեղ Հայաստան Ռուսաստանի հետ. հանուն նոր միության» շարժման գործադիր կոմիտեի անդամ Հայկ Բաբուխանյանը նշեց, որ վերջին շրջանում հակառուսական տրամադրությունները ավելացել են, հանդիպումներ են կայանում, առանձին հակառուսական ելույթներ են հնչում, որոնցով փորձ է արվում երկպառակություն մտցնել հայ-ռուսական դարավոր բարեկամության մեջ։ Սակայն Հայաստանում կան նաև հասարակության ներկայացուցիչներ, որոնք ունեն տրամագծորեն հակառակ տեսակետ, որոնք ձգտում են Ռուսաստանի հետ բացառապես բարեկամական և գործընկերային հարաբերությունների։ Նրանց թվում են կուսակցությունների, հասարակական կազմակերպությունների ներկայացուցիչներ, որոնք մասնակցել են Հայաստանում ՌԴ դեսպանության շենքի մոտ տեղի ունեցած հանրահավաքին։
«Մենք հավաքվել ենք այստեղ, քանի որ սիրում ենք Հայաստանը, որովհետև պայքարում ենք Արցախի համար, որովհետև հարգում և պաշտպանում ենք հայ-ռուսական բարեկամությունը և հայ-ռուսական դաշնակցային հարաբերությունները։ Մենք բարձր ենք գնահատում Ռուսաստանի աջակցությունը, որն արտահայտվում է ոչ թե լոկ խոսքերով, այլ բացառապես գործով։ Խոսքը շատ կոնկրետ աջակցության մասին է. մեր դաշնակիցը տրամադրում է ինչպես տնտեսական, ռազմատեխնիկական օգնություն, այնպես էլ քաղաքական առումով աջակցություն…», – նշել է Բաբուխանյանը։
Նրա համախոհները ևս համակարծիք էին հնչեցված կարծիքին։ «Ռեֆորմիստների» կուսակցության նախագահի տեղակալ Նատալյա Սաղիյանը ասել է. «Սա ցուցադրական հավաք չէ, մենք հավաքվել ենք այստեղ, որովհետև սա մեր սկզբունքային դիրքորոշումն է՝ Ռուսաստանն ու Հայաստանը ռազմավարական դաշնակիցներ են, և պետք է դադարել այս արտահայտությունը պարզապես որպես որոշ փաստաթղթերում ամրագրված արտահայտություն ընկալել: Այս խոսքերը պետք է շատ ավելի խորը ընկալել, թեկուզ միայն այն պատճառով, որ Ռուսաստանն ու Հայաստանը առնվազն 300 տարի ընդդիմանում են ընդհանուր թշնամուն, և ոչ մի դեպքում չպետք է թույլ տանք, որ անհայտ ծագման որոշ «տարրեր» բարձրացնեն ՀԱՊԿ-ից դուրս գալու, Հայաստանի և Ռուսաստանի միջև ստորագրված փաստաթղթերից չեղարկելու հարցը։ Այս ամբողջ հերետիկոսությունը պետք է մեկընդմիշտ արմատախիլ արվի մեր երկրում։
Նատալյա Սաղիյանը մեջբերեց վերջերս կազմակերպված հակառուսական հանրահավաքները, որոնք հաճախ նախաձեռնվում են օտարերկրացի ռելոկանտների կողմից.
«Ուկրաինացիները գալիս են այստեղ, մենք նրանց ընդունում ենք այստեղ, քանի որ գիտենք, թե ինչ է պատերազմը։ Որովհետև մեզ համար միևնույնը չէ, չենք ցանկանում, որ մարդիկ մահանան, անկախ նրանից, թե ինչ ազգության ներկայացուցիչ են: Բայց եթե արդեն մեզ մոտ եք, ձեզ հյուրի պես պահեք։ Պետք չէ մեր երկրում ազգամիջյան ատելություն սերմանել։ Հայաստանի և Ռուսաստանի հետ ամեն ինչ լավ է՝ եղել է, կա և կլինի», – հայտարարեց նա։
ՀԱՊԿ-ից դուրս գալու անթույլատրելիության և երկրում բորբոքված հակառուսական տրամադրությունների մասին խոսեցին նաև այլ բանախոսներ։ Միաժամանակ բանախոսներն ընդգծեցին Ռուսաստանի դերը ադրբեջանական զինված ուժերի՝ Հայաստանի ինքնիշխան տարածք առաջխաղացման արդյունքում սահմանին վերջին սրացումների հետ կապված իրավիճակի կարգավորման գործում։ Հաջողվեց զինադադար ձեռք բերել միայն Ռուսաստանի մասնակցության շնորհիվ, սակայն սկզբում դա ներկայացվեց որպես բացառապես Արևմուտքի արժանիք։
«Երբ կանգնեցվեց Հայաստանի Հանրապետության ինքնիշխան տարածքի դեմ Ադրբեջանի ագրեսիան, ՀՀ ԱԺ նախագահ Ալեն Սիմոնյանը, ամրագրելով այս փաստը, չգիտես ինչու, երախտագիտություն հայտնեց ԱՄՆ-ին, մինչդեռ Ֆրանցիսկոս պապը նշեց, որ ռազմական ներխուժումը Ռուսաստանն է կանգնեցրել։ Պատվիրակության ներկայացուցիչ Նենսի Փելոսին, ով վերջերս այցելեց Երևան, նույնպես արձանագրեց, որ Ադրբեջանի զինված ուժերի առաջխաղացումը հիմնականում Ռուսաստանն է կանգնեցրել… Ուստի ոչ մի դեպքում չի կարելի աչք փակել այն բանի վրա, թե ով է իրական աջակցություն տրամադրում Հայաստանին», – իր ելույթում նշեց Հայաստանի կոմունիստական կուսակցության նախագահ Երջանիկ Ղազարյանը։
Նրա խոսքով՝ այսօր հանրապետությունում, ցավոք, հիստերիա է սկսվել՝ ուղղված Հայաստանի՝ ՀԱՊԿ-ից դուրս գալուն, բայց դրա հետ մեկտեղ, չգիտես ինչու, մոռացվում է, որ հենց ՀԱՊԿ-ն է տարիներ շարունակ Հայաստանին զենք վաճառել այսպես կոչված ներքին գներով. «Եվ ինչո՞վ ենք փոխարինելու ՀԱՊԿ-ինՊ: ՆԱՏՕ՞-ով: Լո՞ւրջ եք խոսում: Մի՞թե կարծում եք, որ Ամերիկան իր զորքերը, խաղաղապահները կբերի Հայաստան։ Պետք չէ, շնորհակալություն: Արդեն տեսել ենք այդ խաղաղապահներին Բոսնիայում, Սուդանում… Տեսել ենք, թե ինչ են այնտեղ անում…»:
«Եվս մեկ կարևոր ասպեկտ՝ չպետք է մոռանալ, որ Ռուսաստանում կա 2,5 միլիոնանոց հայկական սփյուռք, որի տրանսֆերտներով ապրում է Հայաստանի բնակչության գրեթե կեսը։ Այսպիսով, մենք ընդհանուր եզրեր շատ ունենք։ Եվ ոչ մի դեպքում չի կարելի զրոյացնել հայ-ռուսական դարավոր հարաբերությունները։ Ուրիշ բան, որ պայմանագրային բազայի արդիականացման անհրաժեշտություն է հասունացել, 25 տարվա ընթացքում շատ բան է փոխվել՝ փոխհամագործակցության պայմանագիրը ստորագրվել է 1997 թվականին, լրացվել՝ 2010 թվականին։ Այսպիսով, ելնելով ներկա իրողություններից՝ կարելի է վերանայել հարաբերությունները բոլոր ոլորտներում՝ մշակութայինից մինչև սոցիալական և քաղաքական, բայց ոչ մի դեպքում չխզել հարաբերությունները, չմոռանալ, թե ինչ է արել Ռուսաստանը Հայաստանի համար։ Մեր հողի վրա (1918-1921 թթ.) շատ է ռուսի արյուն թափվել, և ոչ ոք բացի ռուսներից՝ ոչ բրիտանացին, ոչ ֆրանսիացին, երբեք չի գա այստեղ մեզ պաշտպանելու։ Ուստի մեր հաստատակամ տեսակետն ենք հայտնում՝ մենք Ռուսաստանի հետ ենք։ Ռուսաստանը ուժ է, Ռուսաստանը ճշմարտություն է: Կեցցե հայ-ռուսական բարեկամությունը, որը գալիս է դարերից և դարեր կապրի», – ամփոփեց Ղազարյանը։
Ի պատասխան՝ Ռուսաստանի դեսպանության մոտ հավաքվածների շուրթերից հավանության բացականչություններ են հնչել, և վեր է պարզվել «Հավերժ Ռուսաստանի հետ» գրությամբ պաստառ:
«Ընդդեմ Ռուսաստանի ստորագրահավաքների համար ստորագրություններ են հավաքվում տարբեր աղանդների և կառույցների ներկայացուցիչներ, որոնք սերտորեն կապված են և ֆինանսավորվում են Արևմուտքի և Թուրքիայի կողմից։ Այս մասին ինձ այսօր առավոտյան տեղեկացրին։ Ցավոք, վերջին 30 տարիների ընթացքում մեր երկրում աճել է կասկածելի նպատակներ հետապնդող կազմակերպությունների ներկայացուցիչների թիվը, մասնավորապես՝ սորոսականները, որոնք, անհրաժեշտության դեպքում սկսում են աշխատել բացառապես ընդդեմ հայ ժողովրդի՝ սպասարկելով արտաքին ուժերի շահերը: Սակայն մեր ժողովուրդը՝ համաքաղաքացիների, աշխատասերների, ստեղծարար եւ արարիչ ժողովրդի մեծ մասը նման կեղտոտ «խաղեր» չի խաղում», – հայտարարեց Հայկ Բաբուխանյանը։
Նա ընդգծեց, որ այսօր, երբ խոսվում է Հայաստանի և Ռուսաստանի բարեկամության մասին, առաջին հերթին խոսվում է Հայաստանի ապագայի մասին։
Այս խոսքերը հաստատեց «Հայաստանի հականացիստական ճակատի» համակարգող Հայկ Այվազյանը՝ հղում անելով պատմական բազմաթիվ փաստերի։ Հայաստանում վերջին իրադարձությունների արմատները նա տեսնում է միայն Մեծ Բրիտանիայում, որը 1918 թվականին Հարավային Կովկասում ստեղծեց Անդրկովկասյան սեյմը՝ բաղկացած երեք հանրապետությունների՝ Հայաստանի, Ադրբեջանի և Վրաստանի քաղաքական ուժերից։ Դեռ այդ տարիներին Մեծ Բրիտանիան շահարկում էր այս կառույցը՝ այն ուղղելով բացառապես Ռուսաստանի դեմ։ Արդյունքում Հայաստանը մշտապես ներքաշվեց պատերազմների մեջ և ամեն անգամ, որպես կանոն, օգնության էր շտապում Ռուսաստանը։
«1920 թվական: Հայ-թուրքական պատերազմ, որը հրահրեց Մեծ Բրիտանիան: Ժամանեց անգլիացի գնդապետ Կլոդ Սթոքսը` այն օրերի Նենսի Փելոսին, որի առաջարկներից հետո Հայաստանը պարտվեց պատերազմում: Արդյունքում կնքվեց Ալեքսանդրապոլի պայմանագիրը, ըստ որի Հայաստանին մնաց ընդամենը 9 հազար քառակուսի կիլոմետր տարածք։ Սակայն Հայաստանում հաստատված խորհրդային իշխանությունը չեղյալ հայտարարեց այս պայմանագիրը՝ միաժամանակ հայտարարելով, որ այդ պայմաններն անընդունելի են։ Սա ստացավ նաև Մոսկվայի հավանությունը, և 9000 քառակուսի կիլոմետրը իրականություն չդարձավ։ Չդարձավ միայն այն պատճառով, որ Մոսկվան հայտարարեց, որ այս տարածքը բավարար չէ, լինելու է 30 հազար քառակուսի կիլոմետր։ Ինքներդ եզրակացություններ արեք», – եզրափակեց Այվազյանը։
Պատմության մեջ մինի էքսկուրսից հետո, որն ապացուցում է Արևմուտքի մտադրությունների անազնվությունը և Ռուսաստանի բացառիկ կառուցողական ու բարեկամական մասնակցությունը, նա նշեց, որ Հայաստանն ընդամենը մի փոքր մասնիկ է մեր դաշնակցի դեմ ուղղված նախապես ծրագրված գործողության մեջ։ «Վերջին շրջանում Իրանն ու Ռուսաստանը ընդլայնում են համագործակցությունը, ՌԴ միջնորդությամբ Իրանը մտավ ՇՀԿ (Շանհայի համագործակցության կազմակերպություն) և պատրաստվում է լուրջ պայմանագիր կնքել Ռուսաստանի հետ։ Իրանը փաստացի միանում է Ռուսաստանի ճամբարին, որը պայքարում է համաշխարհային ամերիկյան գաղութացման ու հեգեմոնիայի դեմ։ Ըստ այդմ, Արևմուտքի տեսանկյունից Իրանը պետք է դուրս բերվի շարքից, իսկ դրա համար անհրաժեշտ է պատերազմ սանձազերծել Հարավային Կովկասում։ Այս պատերազմն օդի ու ջրի պես անհրաժեշտ է Մեծ Բրիտանիային և ԱՄՆ-ին։ Իսկ ի՞նչ է պետք դրա համար։ Որպեսզի Հայաստանի տարածքում զինված գործողություններ սկսվեն և դրանց մեջ ներգրավվեն Ռուսաստանը, Իրանը և, իհարկե, Թուրքիան։ Կարճ ասած՝ Հայաստանը զոհաբերվելու է հանուն Մեծ Բրիտանիայի և ԱՄՆ-ի շահերի…
… Ցավոք, պետք է փաստեմ, որ պատերազմները հետխորհրդային տարածքում չեն ավարտվի այնքան ժամանակ, քանի դեռ չի որոշվել Ռուսաստան-ԱՄՆ առճակատման ելքը։ Եվ այս երկու հզոր պետությունների կամքով կորոշվի մեր ճակատագիրը։ Ուստի, Աստված չանի, որ կրկնենք 100 տարի առաջ թույլ տված սխալները, որպեսզի նորից ընկնենք անգլո-ամերիկյան «թակարդը», – ամփոփեց ակտիվիստը։
Հավաքվածները բուռն ծափահարություններով ողջունեցին Այվազյանի ելույթը և շարժվեցին դեպի ՀՀ-ում Ռուսաստանի դեսպանություն։ Դիվանագիտական ներկայացուցչությունում ուշադրությամբ ունկնդրեցին ժամանածներին և ընդունեցին Հայ-ռուսական դաշնակցային հարաբերություններին աջակցության հռչակագիրը։ Թե ինչպիսին կլինի ռեզոնանսը, ժամանակը ցույց կտա։ Իսկ այժմ հարկ է նշել, որ փաստաթղթում դրա նախաձեռնողներն արտահայտում են իրենց վճռականությունը պաշտպանելու և զարգացնելու եղբայրական հարաբերությունները երկու բարեկամ ժողովուրդների միջև։ Դրանում ընդգծվում է նաև դաշնակցային հարաբերությունների ամրապնդման անհրաժեշտությունը և կոչ է արվում Ռուսաստանին մեծացնել իր ռազմական ներկայությունը Հայաստանում և Արցախում։ Խոսվում է նաև հայ-ռուսական պայմանագրային բազայի արդիականացման անհրաժեշտության մասին ռազմական և ռազմատեխնիկական, տեղեկատվական անվտանգության ոլորտներում։
Դե, իսկ ամենակարևորը, հռչակագրի հեղինակները խնդրել են Ռուսաստանի նախագահին արդյունավետ միջոցներ ձեռնարկել Ադրբեջանի կողմից 2020 թվականի նոյեմբերի եռակողմ հայտարարության մշտական խախտումները կանխելու համար. «Մենք բարձր ենք գնահատում Ռուսաստանի Դաշնության նախագահ Վ. Պուտինի ջանքերը հայ-ադրբեջանական սահմանին և Արցախի շուրջ կրակը դադարեցնելու ուղղությամբ։ Միաժամանակ, խնդրում ենք Ռուսաստանի Դաշնության նախագահ Վ. Պուտինին արդյունավետ միջոցներ ձեռնարկել Ադրբեջանի կողմից 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի հայտարարության մշտական խախտումները կանխելու և դրանց հետևանքները վերացնելու համար»։
Իրինա Գրիգորյան
