Դեկտեմբերի կեսերին Երևանում տեղի ունեցավ «Հայաստանի աշխարհաքաղաքական խաչմերուկ. գործելու ժամանակն է» միջազգային տեղեկատվական -վերլուծական համաժողովը, որը կազմակերպվել էր «Աջակցություն» հանրային նախագծահետազոտական կենտրոնի կողմից՝ «Ռիդուս» ինտերնետ պարբերականի, «Սոցիալական ինժինիրինգի գործակալություն» տեղեկատվական կենտրոնի, «Արևելյան Հայքի քրիստոնեական պետության» և «Մեկ Առողջություն» կոալիցիայի աջակցությամբ:
Հայ և ռուս հայտնի քաղաքագետների, փորձագետների, հասարակական գործիչների և լրագրողների մասնակցությամբ քննարկվել են Հայաստանին սպառնացող արտաքին և ներքին սպառնալիքների, երկրում հասարակական տրամադրությունների բևեռացման խնդիրները, ժողովրդի շահերը պաշտպանող նոր քաղաքական ուժի ձևավորման հնարավորությունը, ՀՀ-ում ռուսական ՈԱԿ-ների աշխատանքի արդյունքները, ժամանակակից սոցիալական ինժեներիայի գործիքների արդյունավետությունը, պատրանքային հասարակության խնդիրը՝ որպես քաղաքական շահարկումների արդյունավետ գործիք։ Միջոցառման հիմնական նպատակը Հայաստանի ներքին և արտաքին քաղաքականության ներկա իրավիճակը վերլուծելն ու մեր երկրի հաջորդ տարվա քաղաքական իրավիճակի զարգացման ուղիները մոդելավորելն էր։ Ինչպես նշեցին կազմակերպիչները, արդյունքների հիման վրա համաժողովին ներկայացված զեկույցների և նյութերի ժողովածու կպատրաստվի՝ պարտադիր առաջարկություններով։
Զգալի տեղ է հատկացվել մեր երկրի տարածքում գործող ՈԱԿ-ների գործունեությանը։ Միայն 2005-2008 թվականներին հավաքական Արևմուտքի «փափուկ ուժը» Հայաստանում պարարտ հող է ստեղծել երկրի կենսաբանական անվտանգության ոլորտում ԱՄՆ-ի լիարժեք վերահսկողության համար։
«Նշված ժամանակահատվածում ամերիկացիները ոչնչացրեցին անասնաբուժական և ֆիտոասանիտարական հսկողության ազգային համակարգը՝ այդտեղ իրենց մարդկանց նշանակելով։ Իսկ 2018 թվականի պետական հեղաշրջումից հետո այս ծառայությունն ամբողջությամբ վերացվեց։ Դա հնարավոր դարձավ պետական գործառույթը օտարերկրյա կապիտալով օտարերկրյա ընկերությանը փոխանցելու պատճառով, որի արդյունքում պարենային անվտանգությունը հայտնվեց այլ երկրի անմիջական վերահսկողության տակ», – կարծում է կենսաբանական անվտանգության փորձագետ, «Մեկ Առողջություն» կոալիցիայի ղեկավար Գրիգոր Գրիգորյանը՝ առաջարկելով կառուցողական մոտեցում մշակել Հայաստանում արևմտյան ՈԱԿ-ների գործունեության համար։
Իր հերթին «Լույս» տեղեկատվական-վերլուծական կենտրոնի ղեկավար Հայկ Այվազյանն ընդգծել է, որ նման արևմտյան կազմակերպությունների աշխատանքը կարող է հանգեցնել Հայաստանի կործանման, քանի որ նրանք գործում են հայ ժողովրդի շահերին հակառակ։ Սակայն Հայաստանի բնակիչները 30 տարի առաջ չգիտես ինչու որոշեցին, որ «քեռի Սեմը» ավելի լավ գիտի բանակ ու ընտանիք կառուցել և որոշեն երկիրը հանձնել արտաքին վերահսկողությանը։ Ամեն դեպքում, ընդգծեց փորձագետը, վաղ թե ուշ Հայաստանը պետք է կատարի իր աշխարհաքաղաքական ընտրությունը, քանի որ խոսքը ազգային ինքնիշխանության և ազգային ինքնության մասին է։ Սակայն, ցավոք, հանրապետությունում ընդունված է միայն արձանագրել արևմտյան ՈԱԿ-ների գործունեությունը, բայց ոչ մի կերպ չհակազդել դրանց աշխատանքին։
Ըստ ՀՀ ԱԱԾ պաշտոնաթող փոխգնդապետ Զոհրաբ Ավետիսյանի՝ Հայաստանը պետք է էապես փոխի նկարագրված խնդրին իր մոտեցումը։ Չէ՞ որ այս պահին Սորոսի հիմնադրամը փաստացի ստանձնել է պետական գործառույթները, ինչը նշանակում է, որ արևմտյան ՈԱԿ-ները շարունակելու են թելադրել իրենց կանոնները և կեղծ արժեքներ տարածել։ Հանդիպման ընթացքում ներկաները մեկ անգամ չէ, որ արձանագրեցին այն փաստը, որ հեռու մնալը և ընթացող գործընթացներին չմիջամտելը աղետալի հետևանքներ է ունենալու ոչ միայն Հայաստանի, այլև նրա ռազմավարական դաշնակից Ռուսաստանի արտաքին քաղաքականության համար։
Այն մասին, թե ինչպես է տեղի ունենում հասարակության փոխակերպվումը, խոսեց «Աջակցություն» նախագծահետազոտական կենտրոնի նախագահ Ալեքսանդր Ալեքսանդրովսկին։ Իր զեկույցում նա ներկայացրեց այս թեմայի շուրջ կատարված ուսումնասիրությունների արդյունքները՝ նշելով, որ հայ հասարակության մեջ Արևմուտքին անհրաժեշտ վերաբերմունք ձևավորելու համար երկրում գործող տարբեր ՈԱԿ-ների կողմից ակտիվորեն կիրառում են մանիպուլյատիվ տեխնոլոգիաներ:
«Նրանց հիմնական խնդիրն է համակարգված հարված հասցնել անհրաժեշտ թիրախին։ Ըստ ուսումնասիրության՝ Հայաստանում համապատասխան միջոցներով գրեթե ավարտվել է ներքին քաղաքականության, պետական ինստիտուտների և հասարակական հատվածի ֆորմատավորումը։ Այժմ ակտիվորեն ընթանում է արտաքին քաղաքականության ֆորմատավորման գործընթացը։ Տվյալ գործընթացները քաոսային չեն, ինչպես կարող է թվալ առաջին հայացքից. տեղի ունեցող բոլոր իրադարձությունները ընթանում են խիստ ծրագրի համաձայն, որի իրականացման գործում ոչ առևտրային կազմակերպությունների ակտիվիստները, որոնք լայնորեն ներկայացված են ոչ պետական հատվածում ՀՀ կառավարության գործընկերների շրջանում», – ընդգծեց փորձագետը` միաժամանակ նշելով այս նախագծերի մշակման գործում Արևմուտքի հզոր ֆինանսական գործոնը»:
Հարկ է նշել, որ հանրային և պետական ինստիտուտների աստիճանական փոխակերպման խնդիրն այսօր այնքան հրատապ է, որ դրա ակնհայտությունը չնկատել պարզապես անհնար է։ Այս առնչությամբ նշվեց, որ Հայաստանի ներկայիս քաղաքական իրավիճակի վերլուծությունը թույլ է տալիս «կասկածել», որ որոշակի նմանություն կա նախագահ Վիկտոր Յուշչենկոյի օրոք Ուկրաինայի քաղաքական սցենարի հետ։
Քաղաքագետների կարծիքով, Ուկրաինայի փորձը ցույց է տալիս, որ քաղաքականության առաջընթացը այսպես կոչված բեռնապաշտության էֆեկտով հանգեցնում է պետական իշխանության ինստիտուտների դեգրադացմանը, երբ պետական շահերի պաշտպանության սկզբունքները փոխարինվում են անձնական հարստացմամբ, որն ի վերջո հանգեցնում է պետության համար կասկածելի արդյունավետությամբ արտաքին քաղաքականության: Իսկ դա նշանակում է, որ եկել է ընթացող գործընթացները սթափ գնահատելու և տարածաշրջանում վարվող քաղաքականության հստակ հայեցակարգ ձևավորելու ժամանակը:
Նատելլա Օհանյան
