Ռազմավարական դաշինքը հնարավոր չէ պատկերացնել առանց մշակութային ընդհանրությունների, մարդասիրական կապերի և հոգևոր բաղադրիչի։ Իսկ երբ խոսքը Հայաստանի և Ռուսաստանի մասին է՝ երկու երկրների, որոնց ժողովուրդները դարեր շարունակ ապրել են կողք կողքի, կիսել են նույն հոգևոր և ավանդական արժեքները, ապա հոգևոր ժառանգությունը առանձնահատուկ նշանակություն ունի։ Ժամանակ առ ժամանակ պետք է խոսել դրա մասին, հատկապես մեր բուռն ժամանակներում, երբ շատերը փորձում են հանուն ինչ-որ նորամուծությունների խաչ քաշել իրենց երկրի պատմության ու մշակույթի վրա։
Հոկտեմբերի 5-7-ը Հայաստանում անցկացվեցին Ռուսաստանի հոգևոր մշակույթի օրեր՝ նվիրված երկու երկրների միջև դիվանագիտական հարաբերությունների հաստատման 30-ամյակին։ Մեկնարկը տրվեց Հայաստանի ազգային պատկերասրահի որմնանկարների սրահում՝ ռուսական թանգարանների շարքի ցուցադրությամբ։ Բարեկամ երկրների մշակույթի և արվեստի գործիչներ, քաղաքական գործիչներ ու պատմաբաններ, ռուսական և հայկական հայտնի թանգարանների տնօրեններ իրենց ներկայությամբ պատվել են «Ռուսաստանը թանգարանային երկիր է» ցուցահանդեսը, որով ներկայացվում էին Ռուսաստանի ազգագրության թանգարանի, Ռուսաստանի ազգային երաժշտության թանգարանի, Կինոյի պետական կենտրոնական թանգարանի և այլ թանգարանների եզակի հավաքածուներ։
«Պետությունների միջև բազմապրոֆիլ փոխգործակցությունը, արդյունավետ բարեկամական կապերի ձևավորումը, զարգացումն ու ամրապնդումը Ռուսաստանի Դաշնության արտաքին քաղաքականության բնական և անվերապահ առաջնահերթությունն են: Եվ առավել ևս, երբ խոսքը վերաբերում է պատմականորեն, մշակութապես և հոգևոր առումով մոտ երկրներին», – իր խոսքում նշեց Հայաստանում Ռուսաստանի Դաշնության արտակարգ և լիազոր դեսպան Սերգեյ Կոպիրկինը։
Նրա խոսքով, ժամանակակից աշխարհում, որը շատ արագ է փոխվում, որը շատ բարդ է մարտահրավերների և հակասությունների առումով, մշակութային և հոգևոր կապերը առանձնահատուկ դեր են խաղում. այդ թվում նաև այն պատճառով, որ առկա հակասությունները սերտորեն կապված են ավելի խորը երևույթների՝ ինքնօրինակության, որոնման, պահպանման, երբեմն ինքնության ընտրության հետ: Սակայն հայ-ռուսական հարաբերությունները առանձնահատուկ երեւույթ են.
«Բավականին երկար ժամանակ մեզ շատ բան է միավորել՝ մեր ժողովուրդները հավատարիմ են ընդհանուր ավանդական արժեքներին, իրենց ազգային ինքնության պահպանմանը։ Երկար դարեր մենք զարգանում ենք մշակույթների սերտ միահյուսման և փոխադարձ հարստացման պայմաններում», – ընդգծեց ՌԴ դեսպանը։
Ռուսական շատ առաջատար թանգարաններ ակտիվորեն համագործակցում են իրենց հայ գործընկերների հետ։ Դրանց թվում է Տրետյակովյան պատկերասրահը.
«Վերջին տարիներին Տրետյակովյան պատկերասրահը շատ ինտենսիվ համագործակցում է հայկական թանգարանների հետ։ Դժվար է հիշել գոնե մեկ ցուցահանդես, որին չմասնակցեն Հայաստանի ազգային պատկերասրահը, Մարտիրոս Սարյանի տուն-թանգարանը կամ Ռուսական արվեստի թանգարանը։ Ռուսաստանի և Հայաստանի թանգարանային մասնագետներին կապում են երկարամյա շփումները», – հայտարարեց հատուկ հյուր, Տրետյակովյան պետական պատկերասրահի գլխավոր տնօրեն Զելֆիրա Տրեգուլովան։
Նրա խոսքով, Հայաստանի և Ռուսաստանի գլխավոր թանգարանների ներկայացուցիչների այս հանդիպումը շատ կարևոր է դեմ առ դեմ շփվելու, փորձի փոխանակման և փոխգործակցության խորացման հնարավորության առումով։ Իսկ մշակույթի ոլորտում Հայաստանի և Ռուսաստանի միջև փոխգործակցությունը միշտ ամենաբարձր մակարդակի վրա է եղել, հավելել է նա։
Երևանում անցկացված Ռուսաստանի հոգևոր մշակույթի օրերի առանցքային իրադարձությունը Հայաստանի և Ռուսաստանի մշակութային և հոգևոր ժառանգությանը նվիրված ֆորումն էր, որի մասնակիցները քննարկեցին մշակույթի ոլորտում երկու երկրների միջև համագործակցության հեռանկարները՝ ընդգծելով ընդհանուր արժեքների վրա հիմնված դրա հսկայական ներուժը։ Ներկայացվեցին հաջողությամբ իրականացված ծրագրերը և նոր համատեղ ծրագրերի տարբերակներ։
Ի դեպ, ֆորումում հատուկ ուշադրության է արժանացել հայկական կինոարվեստը, որը 2023 թվականին տոնելու է իր 100-ամյակը։ Ի պատիվ այս տարեդարձի՝ ռուսական կողմն առաջարկել է Ռուսաստանում «Արմենֆիլմ» ստուդիայի ֆիլմերի հատուկ ցուցադրություններ անցկացնել, որը ևս ուղղված է կինոարտադրության ոլորտում համագործակցության ամրապնդմանը։
Ռուսաստանի հոգևոր մշակույթի օրերն անցկացվում են 2008 թվականից։ Դրանց անցկացման աշխարհագրությունը տարեցտարի ընդլայնվում է՝ ընդգրկելով ավելի ու ավելի շատ երկրներ ու քաղաքներ։ Ինչ վերաբերում է Հայաստանին, ապա ավանդաբար միջոցառումների ծրագիրը մասշտաբով միշտ գերազանցել է նախորդներին։ Թերևս դա պայմանավորված է նրանով, որ, ինչպես ժամանակին ասել է Ռուսաստանի Դաշնության նախագահի միջազգային մշակութային համագործակցության հարցերով հատուկ ներկայացուցիչ Միխայիլ Շվիդկոյը, Ռուսաստանի և Հայաստանի միջև առկա է ներքին քաղաքակրթական գրավչություն, իսկ հայ ժողովրդի ողբերգություններն ու փորձությունները ռուս մշակութային գործիչների կողմից ընկալվել են որպես իրենցը։ Այսօր ամենակարեւոր խնդիրը այս կապի պահպանումն է։
Լինա Մակարյան
