Երևանում 4 տարվա ընդմիջումից հետո մեկնարկեց «Expo Russia-Armenia 2022» 9-րդ միջազգային արդյունաբերական ցուցահանդեսը։ 2020 թվականին կազմակերպիչներին խանգարեց կորոնավիրուսը, և այժմ, չնայած քաղաքական և տնտեսական դժվարին իրավիճակին, հաջողվեց կազմակերպել ցուցահանդեսը։ «Yerevan EXPO Center»-ի ցուցասրահը հյուրընկալել էր շուրջ 50՝ հիմնականում ռուսական ընկերությունների ներկայացուցիչների։ Միջոցառմանը մասնակցել ցանկացողների թիվը իրականում շատ ավելի մեծ էր։ Թռիչքի հետ կապված դժվարությունների պատճառով (դեպի Երևան տոմսերի բացակայություն) մյուս մասնակիցների համար գործընկերների և պոտենցիալ գործընկերների հետ շփման առցանց ձևաչափ էր նախատեսվել։
Ցուցահանդեսի հանդիսավոր բացումն իրականացվեց Հայաստանում ՌԴ արտակարգ և լիազոր դեսպան Սերգեյ Կոպիրկինի, Հայաստանում Ռուսաստանի առևտրային ներկայացուցիչ Աննա Դոնչենկոյի, ՀՀ ԱԺ տնտեսական հարցերի մշտական հանձնաժողովի նախագահի տեղակալ Բաբկեն Թունյանի և այլ պաշտոնական հյուրերի մասնակցությամբ։ Կարմիր ժապավենի կտրումն ուղեկցվեց պարոն Կոպիրկինի կողմից ՌԴ ԱԳ նախարար Սերգեյ Լավրովի ուղերձի ընթերցմամբ՝ ուղղված միջոցառման բոլոր մասնակիցներին։
Ողջույնի ջերմ խոսքերից հետո ՌԴ արտգործնախարարը, մասնավորապես.
«Խորհրդանշական է, որ այս անգամ ցուցահանդեսն անցկացվում է Ռուսաստանի Դաշնության և Հայաստանի Հանրապետության միջև դիվանագիտական հարաբերությունների հաստատման 30-ամյակին։ Գոհունակությամբ արձանագրում եմ, որ վերջին ամիսներին ռուս-հայկական առևտրատնտեսական և ներդրումային համագործակցությունը բուռն աճ է գրանցել։ Եվրասիական տնտեսական միության ինտեգրացիոն ներուժի համատեղ իրացումը նույնպես շոշափելի եկամուտներ է բերում։ Այս առումով ձեր գործնական հանդիպումը ներդաշնակորեն լրացնում է երկկողմ գործնական համագործակցության մեծացման եռանդուն ջանքերը: Վստահ եմ, որ միջոցառումը արդյունավետ կլինի և կնպաստի նոր խոստումնալից նախաձեռնությունների մշակմանն ու մեկնարկին՝ ի շահ Ռուսաստանի և Հայաստանի ժողովուրդների»։
Երկու բարեկամ երկրների միջև առևտրաշրջանառությունն իսկապես աճում է։ Հայաստանում Ռուսաստանի առևտրային ներկայացուցիչ Աննա Դոնչենկոն հայտարարեց, որ Հայաստանի և Ռուսաստանի միջև ապրանքաշրջանառությունը անցյալ տարի արդեն ռեկորդ է գրանցել՝ 2021 թվականի տվյալներով այն կազմել է մոտ 2.6 մլրդ դոլար։ Այս տարի միայն 2022 թվականի առաջին կիսամյակի համար խոսքն արդեն շուրջ 2 միլիարդ դոլարի ապրանքաշրջանառության մասին է։ «Նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ գրեթե 50 տոկոսով աճ է գրանցվել», – հայտարարել է Դոնչենկոն՝ նշելով, որ այս փաստը «հստակ ցույց է տալիս, թե Հայաստանն ու Ռուսաստանը ուր են շարժվում իրենց փոխգործակցության մեջ»։
Խոսելով ցուցահանդեսի ակնկալիքներից՝ Հայաստանում Ռուսաստանի առևտրային ներկայացուցիչը նշեց. «Ցանկացած ցուցահանդես հիանալի հարթակ է նոր հարաբերություններ ստեղծելու, պայմանագրեր կնքելու համար, սակայն այս ցուցահանդեսի հետ ես հատուկ հույսեր եմ կապում, քանի որ այստեղ ներկայացված են հիմնականում ռուսական ընկերություններ։ Գիտեմ, որ ավելի քան 100 մասնակիցներ ևս ցուցահանդեսին կմասնակցեն առցանց ձևաչափով։ Սա նշանակում է, որ մեր երկրների բիզնեսները փոխադարձ մեծ հետաքրքրություն են ներկայացնում։ Ուստի, կարծում եմ, միջոցառման հեռանկարները շատ լավն են, հատկապես հաշվի առնելով առևտրի այն միտումները, որոնք մենք նկատում ենք, այն դինամիկան, որում ապրում ենք»։
Դոնչենկոն ասաց նաև, որ ինչպես ռուսական ապրանքանիշերն են ճանաչելի Հայաստանում, այնպես էլ հայկական ապրանքանիշը հայտնի և գնահատված է Ռուսաստանում։
«Նույնը կարող եմ ասել հայկական ապրանքանիշի մասին, որը նաև շատ ճանաչելի է։ Կարծում եմ, որ ոչ մեկի համար գաղտնիք չեմ բացահայտի, եթե ասեմ, որ ամբողջ սննդի արդյունաբերությունը մեծ պահանջարկ ունի Ռուսաստանի Դաշնությունում։ Եվ խոսքը ոչ միայն չորացրած մրգերի մասին է, այլ նաև պահածոյացման, պարզապես թարմ բանջարեղենի ու մրգերի: Նույնիսկ ձուկն է մեզ մոտ հայտնի՝ հայկական ձկնամթերքի 90%-ն արտահանվում է, և մենք դրա գլխավոր սպառողներն ենք», – նշեց նա։
Հարցին, թե Հայաստանում որ ոլորտներում է հնարավոր կիրառել ռուսական ընկերությունների արտադրանքը, զրուցակիցը պատասխանեց, որ դրանք բավականին շատ են, և դժվար է առանձնացնել մեկը. «Ենթադրենք, Հայաստանում շինարարությունը արագ է զարգանում։ Այստեղ բազմաթիվ պրոֆիլային ցուցահանդեսներ են անցկացվում՝ նվիրված հենց շինարարությանը: Մենք բնականաբար կողմնորոշում ենք մեր բիզնեսը դրանց ակտիվ մասնակցելուն, ինչը և արվում է։ Բացի այդ, հեռանկարային է զբոսաշրջության ոլորտը։ Գաղտնիք չէ, որ Հայաստանում ամենաշատը ռուս զբոսաշրջիկներն են, ինչի համար շատ ուրախ եմ և կարող եմ ամեն կերպ լոբբինգ անել այս ուղղությամբ։ Մյուս ոլորտներն են դեղագործությունը, բժշկությունը, թեթև արդյունաբերությունը, ՏՏ ոլորտը։ Կարճ ասած, կիրառման ոլորտները չափազանց շատ են, և փորձում ենք բոլոր ուղղություններով զարգանալ ու գործել»։
Այս խոսքերի վկայությունն են ցուցահանդեսում ներկայացված ռուսական տարբեր ընկերությունները՝ «ԿամԱԶ», «Ռեյլկոմպ», «IEK» ընկերությունների խումբ, «Սամարավոլգոմաշ», «ՊՐՈՄ ՍԻՆԹԵԶ», «Մագնիտոգորսկի մետալուրգիական կոմբինատ» և այլն։ Գիտակրթական ոլորտի ներկայացուցիչների թվում էին Վորոնեժի և Սուրգուտի պետական համալսարանները, Բաշկիրիայի պետական մանկավարժական համալսարանը, ՌԴ կառավարությանն առընթեր ֆինանսական համալսարանը, Վերակենդանացման և վերականգնողական կենտրոնը, «ԳԵՈՏԵԽ» գիտաարտադրական կենտրոնը, «Մոսկվայի էլեկտրոնային տեխնիկայի ինստիտուտ» ազգային հետազոտական համալսարանը (ՄԻԷՏ):
Հայկական բիզնեսը, մասնավորապես, ներկայացնում էին «Մուլտի Ագրո» գիտաարտադրական կենտրոնը և Երևանի «Արարատ» կոնյակի-գինու-օղու կոմբինատը։ Ցուցահանդեսի հյուրերին այս տաղավարների մոտ դիմավորեցին անուշահոտ մեղրով և ոչ պակաս բուրավետ 15-ամյա «Kremlin» կոնյակով։ ՀՀ-ում ՌԴ դեսպան Սերգեյ Կոպիրկինը, մեղրը համտեսելուց հետո, ասաց.
«Համեղ է, հրաշալի։ Անկասկած, այն կգտնի իր գնորդին ամենուր, այդ թվում՝ Ռուսաստանի Դաշնությունում։ Մենք ուրախությամբ կաջակցենք, որպեսզի կապերը հաստատվեն և հաջողությամբ զարգանան»:
Մինչդեռ այս բնական արտադրանքի արտադրողը կարծես չի ձգտում արտահանման՝ ներքին շուկայում պահանջարկը չափազանց մեծ է, նշում է «Մուլտի Ագրո» գիտաարտադրական կենտրոնի փոխտնօրեն Հովհաննես Պետոյանը։ Վերջին տարիներին պահանջարկը բավարարում է առաջարկը։ ԳԱԿ գլխավոր տնօրեն Ռոզա Ծառուկյանը, ներկայացնելով Հայաստանում մեղվաբուծության ոլորտում տիրող իրավիճակը, արձանագրեց՝ եթե 1993թ. հանրապետությունում կար ընդամենը 73 հազար մեղվաընտանիք, ապա այժմ՝ արդեն ավելի քան 700 հազար։ Դրանում զգալի է «Մուլտի Ագրո»-ի վաստակը։
«Ընկերությունը բավականին հայտնի է ոչ միայն Հայաստանում։ Մեր արտադրանքը բազմիցս ցուցադրվել է արտերկրում, իսկ վերջերս մասնակցել ենք նմանատիպ միջոցառման Ստամբուլում, որտեղ հավաքվել էին մեղվաբույծներ և ոլորտի գիտնականներ 280 երկրներից։ Մեր հայկական տաղավարը զգալի հետաքրքրություն առաջացրեց», – Dalma News-ի հետ զրույցում պատմեց Հովհաննես Պետոյանը։
Նա նաև հավելեց, որ Հայաստանի մեղվաբույծների ազգային ասոցիացիան անդամակցում է «Ապիմոնդիա» մեղվաբուծական ասոցիացիաների համաշխարհային ֆեդերացիային, և հայկական մեղրը հայտնի է մեր հանրապետության սահմաններից դուրս։ Ինչ վերաբերում է Ռուսաստանից հնարավոր բիզնես առաջարկներին, ապա փոխշահավետ առաջարկների դեպքում անմիջապես պայմանագիր կկնքվի, նշեց զրուցակիցը։ Ի դեպ, նա վստահեցրեց, որ ցուցահանդեսի առաջին իսկ օրն արդեն համագործակցության երկու առաջարկ է ստացվել:
Ռուսական ընկերությունները նույնպես հայկական բիզնեսից առաջարկների էին սպասում, այդ թվում նրանք, որոնք արդեն մի քանի տարի ներկայացված են հայկական շուկայում։ «IEK» ընկերությունը, որն արդեն 10 տարի հայկական շուկայում էլեկտրաէներգիայի բաշխման լուծումներ է առաջարկում, հայտարարեց իր գործունեության շրջանակն ընդլայնելու մտադրության մասին։
«Մենք ներկայացուցչություն ունենք նաև Վրաստանում։ Հայաստանում ընկերությունն ունի մշտական դիստրիբյուտոր, որն ավելի քան 500 խանութ ունի մանրածախ առևտրի ցանցում։ Բացի այդ, այս տարի բացվել է մեկ խոշոր խանութ և 2 պահեստ։ Մեր արտադրանքի գրեթե 80%-ը Հայաստանի տարածքում է, ինչը Վրաստանում հսկայական պահեստի հետ միասին խնդիրներ չի առաջացնում լոգիստիկայի և ապրանքների ժամանակին առաքման հետ կապված: Մենք իսկապես սիրում ենք աշխատել Հայաստանում. մարդիկ արագ են արձագանքում, գործընկերների հետ հարաբերությունները վստահելի են, ինչը ցույց է տալիս, որ կա զարգացման հեռանկար, մեծ ներուժ կա էլեկտրասարքավորումների շուկայում», – շնորհանդեսի ժամանակ պատմեց Հայաստանում «IEK»-ի տարածաշրջանային ներկայացուցիչ Անդրանիկ Դավթյանը։
Նա նաև նշեց, որ ընկերությունը մասնակցում է տենդերների, եղել են խոշոր նախագծեր Ucom-ի, «Գազպրոմ Արմենիա»-ի, «ՎՏԲ Արմենիա»-ի հետ։ «Այսօրվա դրությամբ մշակվում է LEDEL ընկերության խոստումնալից նախագիծը, որի պաշտոնական ներկայացուցիչն ենք մենք և որով այժմ մուտք ենք գործում հայկական շուկա։ LEDEL-ը գտնվում է Կազանում, ստեղծում է փողոցային լուսավորություն, հատուկ լուսավորություն (արտադրամասերի, պահեստների, տաղավարների համար): Միտք կա Հայաստանում լուսավորել ՀՀ կառավարական տան թիվ 1 մասնաշենքը, որը գտնվում է Հանրապետության հրապարակում։ Խոսքը բոլոր հինգ շինությունների լուսավորության մասին է։ Դրանցից երկուսը վարչական են, երեքը՝ կոմերցիոն, ուստի այժմ բանակցություններ են ընթանում, և մենք գրեթե մոտենում ենք տենդերային պայմանագրի կնքմանը։ Նախագիծը պատրաստ է, հուսանք, որ այստեղ էլ կկարողանանք հաջողության հասնել», – ասաց Դավթյանը։
Իսկ ահա Զելենոգրադում գտնվող «Մոսկվայի էլեկտրոնային տեխնիկայի ինստիտուտ» (ՄԻԷՏ) ազգային հետազոտական համալսարանի ներկայացուցիչները Հայաստան էին եկել հայկական ինտելեկտուալ ներուժի հետքերով՝ համալսարանի համար ապագա ուսանողներ գտնելու։
«Մեր համալսարանում սովորեցնում են, թե ինչպես ստեղծել տարբեր տեսակի էլեկտրոնային սարքեր՝ նյութերի ընտրությունից մինչև պատրաստի արտադրանքի արտադրություն: Անհամբեր սպասում ենք, որ մեզ մոտ սովորելու կգան նաև երեխաներ Հայաստանից։ Մեր կամերային բուհում ունենք 4.5 հազար ուսանող, արդեն մոտ 350 արտասահմանցի ուսանող կա։ Սակայն Հայաստանից դեռ շատ ուսանողներ չկան, և մենք շատ ենք ցանկանում, որպեսզի նրանց թիվը մեծանա», – ասում է Եկատերինա Պալեպինան՝ համալսարանի միջազգային կապերի բաժնի ղեկավարը:
Սա առաջին անգամը չէ, որ ՄԻԷՏ պատվիրակություն է այցելում Երևան։ Գարնանը Եկատերինան և նրա գործընկերները Երևանում Ռուսական տան հրավերով այցելեցին հերթական կրթական ցուցահանդեսը։ Սակայն դա մայիս ամսին էր, և դիմորդները, որոնք արդեն ընտրել էին իրենց բուհերը, առանձնապես ակտիվ չէին։ Այժմ ուրիշ է։ ՄԻԷՏ-ում սովորելու հեռանկարները, որոնք ներկայացվեցին ռուսական բուհերի տոնավաճառի շրջանակներում՝ ցուցահանդեսի ընթացքում, անշուշտ հետաքրքրեցին զգալի թվով խելացի հայ երեխաների։ Խոսքը, ի թիվս այլ ծրագրերի, մագիստրոսական բաց ծրագրի մասին է՝ հայկական համալսարանի հետ համատեղ. այս նոր նախագիծն առաջին անգամ կներկայացվի ցուցահանդեսի շրջանակներում, պարզաբանեց զրուցակիցը։ Նա նաև նշեց, որ համալսարանն ունի նախապատրաստման առանձին ուղղություն, որտեղ սովորում են միայն արտասահմանցի ուսանողներ. «Այն փոքր-ինչ հարմարեցված է և կապված է ՏՏ տեխնոլոգիաների հետ»։
Գուցե մոտ ապագայում կենսաբժշկության ոլորտում եզակի զարգացումներին, որոնցում ներգրավված է ՄԻԷՏ-ը, կմասնակցեն նաև այս բուհի հայ շրջանավարտները։ Դա մեր հպարտության իրական պատճառ կլինի, քանի որ այս պահին Զելենոգրադի մասնագետների մշակումների ցանկում կան այնպիսի հազվագյուտ սարքեր, ինչպիսիք են «արհեստական երիկամը» և «արհեստական սիրտը»։ «Արհեստական երիկամը» հիվանդներին մոբիլ է դարձնում. դա փոքրիկ ուսապարկ է, որը հարմար է դիալիզի անցկացման համար։ Իսկ «արհեստական սիրտը» օգնում է մարդկանց ապրել մինչև կենսական կարևոր օրգանի փոխպատվաստումը։ Հիվանդներից մեկն արդեն 10 տարի է, ինչ ապրում է «Սպուտնիկ» կոչվող այս սարքով։ Նմանատիպ սարք է ստեղծվում երեխաների համար: Այն արդեն թեստավորման վերջնական փուլում է, որն իրականացնում են Սեչենովի համալսարանի մասնագետները, հավելեց զրուցակիցը։
«Expo Russia-Armenia 2022» միջազգային արդյունաբերական ցուցահանդեսի առաջին օրվա արդյունքներն ամփոփեց ցուցահանդեսի տնօրեն Սվետլանա Զաբելինան։ Նրա խոսքով, չնայած ներկայիս դժվարին իրողություններին, ամեն բան հաջողվեց.
«Սա արդեն իններորդ ցուցահանդեսն է։ Վերջին անգամ այն անցկացվել է 2018թ. Ցուցահանդեսը տեղի է ունենում երկու տարին մեկ անգամ, ուստի 4 տարվա դադար ստացվեց։ Այս տարի ոչ բոլորին հաջողվեց հասնել Հայաստան (կտրուկ թանկացած ավիատոմսերի թիվը ևս սակավ էր), սակայն բոլոր ցանկացողները ստացել են առցանց ձևաչափով մասնակցելու հնարավորություն։
Այս ցուցահանդեսին մասնակցության արդյունավետությունը, ինչպես ասում են, ապացուցված է։ Նախորդ անգամ մոտ 100 պայմանագիր է կնքվել։ Այսպիսով, տեսնենք, թե ինչպես կավարտվեն այս սեզոնի ցուցահանդեսային երեք օրերը։ Հնարավոր է, որ հաջորդ նման գործնական հանդիպումը լինի ոչ թե 2024-ին, այլ արդեն 2023-ին», – եզրափակեց զրուցակիցը։
Իրինա Գրիգորյան
