Dünyada KORONAVİRUS COVİD-19 pandemiyasının başlanmasından sonra Rusiya Federasiyası dünya dövlətlərinə fəal yardım göstərməyə başladı. Və, ilk növbədə, qonşulara. Rusiya həkimlərinin gəldikləri siyahıda Ermənistan və Azərbaycan da var. Məsələn, Ermənistana tibbi avadanlıq və fərdi mühafizə vasitələri gətirilmişdir.
Rusiya həkimləri erməni həmkarlarına öz müalicə formullarını təklif ediblər. Azərbaycanda isə Rusiya tibb işçiləri Rusiyada yoxlamağı qərara aldıqları yeni metodikanı kəşf etmişlər, bu barədə Federal tibb-biologiya Agentliyinin (FMBA) baş infeksionisti Vladimir Nikiforov yerli KİV-ə bildirib. Bununla yanaşı, Rusiya həkimləri qeyd edirlər ki, Ermənistanda da, Azərbaycanda da vəziyyət Rusiyadakından çətindir.
Bu gün Dalma News Rusiyanın Səhiyyə Təşkilatı və İdarəetmə Ali məktəbinin (VSHOUZ) rəhbəri, tibb elmləri doktoru Quzel Ulumbəyova ilə söhbət edir.
— Pandemiya ilə əlaqədar Rusiya dünya ölkələrinə, o cümlədən Cənubi Qafqaz dövlətlərinə yardım göstərməyə başlayıb. Rusiya Federasiyası həm Azərbaycana, həm Ermənistana, həm də Mərkəzi Asiyaya tibb işçisi qrupları,dava-dərman göndərir. Bu nədir? Mənəvi borc və ya epidemiyanın yayılmasından özünü qorumaq cəhdi?
— Bu, şübhəsiz mənəvi borcdur. Biz tibb işçiləri üçün milliyyət və sərhədlər yoxdur. Bizim həkimlərimiz, alimlərimiz informasiyanı, o cümlədən praktiki məlumatları məmnuniyyətlə bölüşürlər. Qeyd etmək istəyirəm ki, ABŞ çox sayda ağır xəstələrlə birinci olaraq üzləşmişdir. Onlar təcili müalicə şöbələrində müalicə edilmişlər. Və Amerika həkimləri məlumatları bizimlə paylaşdılar. Biz mətnləri tərcümə edirdik, başqa ölkələrə göndərirdik. Beləliklə, ən başlıcası xəstələrə kömək etməkdir, axı, biz həkimik.
Odur ki, Rusiyanın Ermənistana və Azərbaycana tibb işçiləri göndərməsində təəccüblü heç nə yoxdur. Rusiyanın daxilində də hər bir bölgə öz bilik və təcrübəsilə kömək etməyə çalışır. Çin və Rusiya həkimləri İtalyan həkimlərinə kömək edirdilər, RF tibbi yüklər göndərirdi. Amerikalılar COVİD-19 üzrə müalicə məqalələrini pulsuz yerləşdirmişlər. Burada hər şey iç-içə və qarşılıqlıdir.
— Bəzi ekspertlər koronavirusun yayılma sürətinin insanların genetik xüsusiyyətlərindən asılı olduğunu qeyd etmişlər. Cənubi Qafqazda biz tamamilə fərqli mənzərə görürük. COVİD-19-un öhdəsindən ən yaxşı gələn Gürcüstandır. Ermənistan və Azərbaycanda vəziyyət daha pisdir. Bu amil doğrudanmı rol oynayır?
— Bu gün 100% ehtimalı ilə heç bir şey deyilə bilməz. İnsanın genetik xüsusiyyətlərini, premorbid vəziyyətini (sağlamlıq və xəstəlik arasında aralıq mərhələ – red.) öyrənmək olar. Yekun nəticələri bir ildən tez çıxarmaq mümkün olmayacaq.
— Bəs hal hazırda nə məlumdur?
— Biz xəstələrin sayının artmasına gətirib çıxaran amillər haqqında bilirik. Diabet xəstələri, siqaret çəkənlər risk qrupuna daxildirlər. Şübhəsiz, ahıllar – 60-65 yaşından yuxarı olanlar. Bunu İtaliya göstərmişdir, orada yaşlılar daha çoxdur, Rusiyada bu yaşda adam azdır.
Məlumdur ki, üçüncü qan qrupuna malik insanlar daha tez – tez, birinci qrupdan olanlar isə az xəstələnirlər. Ancaq hələ ki, bütün bu məlumatlar pərakəndə səciyyə daşıyır. Yaşayışın cansıxıcılığı və bir çox başqa şeylər nəzərə alınmalıdır. Digər bərabər şərtlər altında infeksiyanın yayılmasına ən çox təsir edən bu və ya digər amil müəyyən edilə bilər.
Аmerikalı alimlər aşkar ediblər ki, Afrika amerikalıları və Latın Amerikası ölkələrindən olanlarda xəstələnmə Avropa mənşəli ağ vətəndaşlar arasında olduğundan yüksəkdir. Ancaq bunların hamısını öyrənmək lazımdır, buna vaxt lazımdır. Bəlkə də bütün bunlar əhalinin artıq xatırladılan darıxdırıcı vəziyyətidir. İnsanlar müvafiq şəraitlə az təmin olunmuş rayonlarda yaşayırlar.
— Moskvanın köməyinə qayıdaq. Necə hesab edirsiniz, Rusiya öz bilikləri və həkimlərilə MDB ölkələrinə, o cümlədən Cənubi Qafqaz dövlətlərinə bundan sonradamı yardım göstərəcək?
— Əlbəttə. Belə də olacaqdır. Bu, yaxşı, düzgün və qardaşsayağıdır. Və mən çox xahiş edirəm, sosial məsafəyə riayət olunmasının vacibliyini, maskaların geyilməsinin zəruriliyini əhaliyə çatdırın. Siz öz həyatınızı deyil, digər insanların həyatını xilas edirsiniz. Mən həmişə və hamını buna dəvət edirəm.
Аrtyom Bоqоslоvski
