Azərbaycanda milli mətbəx turizm bazarının inkişafı üçün əsas vasitələrdən biridir. Ölkənin başlıca məqsədi təkcə qonaq turistləri respublikaya cəlb etmək deyil, həm də milli mətbəxi xaricdə tanıtmaqdır. Beynəlxalq reytinqlərə əsasən, Azərbaycan müntəzəm olaraq xaricilər arasında ən populyar beş qastronomik yer arasında yer aldığı üçün bu vəzifənin öhdəsindən gəlir, çünki müntəzəm olaraq xaricilər arasında ən populyar qastronomik istiqamətlərin beşliyində təmsil edilir. Dalma News mətbəxin inkişafına və onun bütün dünyada təbliğinə töhfə verən yerli mütəxəssislərlə söhbət etmişdir.
Bu gün dünyanın ən populyar mətbəxləri İtalyan, Fransız və Yapon mətbəxləridir. Qafqaz xalqlarının mətbəxi birinci onluğa daxildir. Ekspertlərin dediyincə, “məftunedici” analoqlardan fərqli olaraq Qafqaz mətbəxi hələ də dünyada zəif “təbliğ olunur”. Ancaq bununla belə, gələcəkdə vəziyyət dəyişə bilər.
“Azəri Home Chef” cəmiyyətinin və “Turizmin və milli mətbəxin inkişafına dəstək” QHT — nin təsisçisi Fəxrəndə Həsənzadə Dalma Newslə söhbətində bildirib ki, hazırda Azərbaycan üzrə qastronomik tur rusiyalılarda daha çox tələb olunur.
Sanki, Rusiyada ən populyar yeməklərimizi dadmaq üçün çox sayda Azərbaycan restoranı var. Buna baxmayaraq, Rusiya Federasiyasının vətəndaşları arasında Azərbaycana gastronomik turlar çox populyardır. Bəlkə də ruslar Azərbaycan mətbəxilə daha yaxından tanış olmaq və yerli mədəniyyətə qapılmaq istəyirlər. Onlarla yanaşı, bu məqsədlə Azərbaycana dünyanın digər ölkələrindən də turistlər gəlirlər, lakin hələlik onlar ruslardan azdır”,- deyə o vurğuladı.
Həsənzadə qastronomik turizm sahəsində müxtəlif tədbirlərin təşəbbüskarı və təşkilatçısıdır, o, eyni zamanda turizmin inkişafına kömək edən layihələr həyata keçirir. “Dad təəssüratları istənilən səfərin əsas emosional tərkib hissəsidir, buna görə də ölkədə qastroturizmin inkişafına ciddi diqqət yetirirlər.
Ancaq əcnəbilərin Azərbaycan mətbəxinə olan marağını daha da artırmalıyıq. Bunun üçün milli mətbəx ilə yeni orijinal müəssisələrin açılmasında və gastronomik festivalların keçirilməsində maraqlı olan sahibkarları dəstəkləməyə başlamaq lazımdır. Şəxsən mən mütəmadi olaraq bütün Azərbaycan daxilində regional qastronomik turlar, nar və xurma festivallarını təşkil edirəm (xurma Azərbaycanın qeyri-neft ixracının beş məhsulundan biridir – müəllif). Bundan əlavə, komandamızla ayda bir neçə dəfə kulinariya müsabiqələri və ustad dərsləri keçiririk ki, orada yerli aşpazlarla yanaşı, əcnəbilər də iştirak edirlər,” – deyə o əlavə etdi.
Yeri gəlmişkən, Azərbaycanda qeyri-rəsmi ərzaq top-siyahısı—qastrobrendlər var ki, onlar respublikanın qonaqları arasında geniş tələbata malikdirlər. “Bu siyahıya Astara çayları, müxtəlif giləmeyvə, meyvə və hətta tərəvəzlərdən hazırlanan cem və mürəbbələr, Bal Xurma brendi altında istehsal olunan məşhur və çoxlu sayda beynəlxalq mükafatlara malik qurudulmuş xurma, yerli istehsaldan olan üzvi düyü, müxtəlif şərab növləri, qara kürü və Azərbaycan şirniyyatları daxildir”, — deyə Həsənzadə bildirib.
Azərbaycan Aşpazlar Gildiyasının sədri İlkin Əkbərzadə son illərdə böyük beynəlxalq kulinariya yarışlarında fəal iştirak edir. O, bir çox mükafat və titulların sahibidir. 2019-cu ilin noyabrında İlkin və komandası daha bir qələbə ilə qayıtdı – Türkiyədəki aşpazlar yarışında Azərbaycan dörd qızıl medal qazandı.
“Qələbə əlbəttə ki, yaxşıdır, amma əsas məqsədimiz əcnəbiləri mətbəximizlə tanış etmək və onun dünyadakı reytinqini artırmaqdır. Əvvəllər Azərbaycanda turizm zəif inkişaf etdiyinə görə, uzaq diyarlardan olan əcnəbilər milli mətbəximizin nədən ibarət olduğunu pis təsəvvür edirdilər. Son on il ərzində biz böyük sıçrayış etmiş – Azərbaycan yeməklərinin pərəstişkarları dünyada nəzərəçarpacaq dərəcədə artmışdır. Bir çox əcnəbilər üçün Azərbaycan mətbəxi əsl kəşf olmuşdur.
Əcnəbilər xaricdəki yarışlarda milli yeməklərimizi dadaraq tez-tez etiraf edirlər ki, indi Azərbaycanda olmaq və ölkənin daha məşhur olduğunu görmək istəyirlər. Bu mənim üçün ən yüksək mükafatdır”, — deyə Əkbərzadə bildirir. Tarixən elə olub ki, regionda ədviyyatla zəngin ət yeməkləri çox populyardır. Azərbaycanda istirahət edən turistlər arasında vegetarianlar, yağlı və ya ağır yemək yeyə bilməyənlər çoxdur. Lakin hər bir turist özü üçün ürəyincə olan yerli mətbəxin yeməklərini tapır. “Bir çoxlarında Azərbaycan mətbəxi plov, dolma və kabablarla assosiasiya olunur. Əslində isə, bu mətbəx daha geniş və müxtəlifdir. Gürzə, piti, ləvəngi, dovğa, buğlama, sac, qutablar, küftələr, xəngəl yerli mətbəxə daxil olan yeməklərin kiçik bir hişsəsidir. Və hər bir yemək onlarla yemək variantına malikdir. Buna görə hər bir əcnəbi istədiyi yeməkləri tapa bilər”- deyə o qeyd edib.
Keçən ilin dekabr ayında Abu Dabidə World of Food 2019 Beynəlxalq Festivalı keçirildi. Bu, dünyanın kulinar cəmiyyəti üçün nadir bir tədbir idi, belə ki, festival çərçivəsində dünyada ən böyük milli şirniyyat masası yaradılmışdı. Dünyanın 56 ölkəsindən olan aşpazlar orada 2586-dan çox şirniyyat növü təqdim etmişlər. Bu fakt Guinness Rekordlar Kitabının əməkdaşları tərəfindən təsdiq edilmişdir. İlkin Əkbərzadə festivalda 55 növ Azərbaycan şirniyyatı təqdim etmişdir.
“Azərbaycan mətbəxində çay süfrəsi çərəzləri üçün bir neçə yüz resept var. Üstəlik, hər bölgədə onlar fərqlidirlər. Festivalda ən populyar şirniyyatları təqdim etdim, bunların arasında Bakı və Quba paxlavası, şəkərbura, Şəki halvası, mutaki, kətə və s. var idi. Azərbaycanı World of Foodda layiqincə təmsil etmək və dünya rekorduna öz töhfəmi vermək mənim üçün çox vacib idi ”- deyə kulinariya mütəxəssisi bildirdi
Yeri gəlmişkən, Əkbərzadə hətta Qərbi Afrika ölkələrinin West African Food Festival 2019 Beynəlxalq Kulinariya festivalında da iştirak etmişdir. Tədbir çərçivəsində o, Qida Təhlükəsizliyi üzrə seminar keçirmiş və Gana parlamentinin aşpazları və Education Şərabçılıq Universitetinin tələbələri üçün Azərbaycan milli mətbəxi üzrə master-klass vermişdir. Şef-usta onlara müxtəlif növ plov, kabab, dolma və balıq xörəkləri təqdim emmişdir.
Son illər Əkbərzadə həmkarı Anar Qasımov ilə birlikdə Azərbaycan aşpazlar gildiyasını açmış və beynəlxalq müsabiqələrdə iştirak etmək üçün gənc aşpazlar hazırlayırlar.Şagirdlərdən bəziləri artıq bir sıra yarışların qalibidir.
İndi biz şagirdlərlə menyunun modernləşdirilməsi üzərində işləyirik – Azərbaycan yeməklərinin köhnə reseptlərini xarici ictimaiyyətə müasir təqdimatda təqdim etmək istəyirik. Ümumiyyətlə, müsabiqələrdə hər bir iştirakdan əvvəl hər şeyi xırda elementlərə qədər düşünmək, qötür-qoy etmək lazım gəlir – hansı qablarda bişirəcəyik, nə qədər ədviyyat götürəcəyik, məhsulları səliqə ilə necə nəql edəcəyik. Yeri gəlmişkən, demək olar ki, bizim komanda həmişə Azərbaycandan bütün lazımi inqrediyentləri özləri ilə götürür, çünki hər bir ölkədə eyni məhsullar müxtəlif dadlara malikdir və çox vaxt əsl dadlı tərəvəz və meyvələr tapmaq çətindir. Həm də bu gün bir çox ölkələrdə üzvi məhsullar tapmaq böyük problemdir, ona görə də Azərbaycan yeməklərinin əsl dadını çatdırmaq üçün özlərilə yerli istehsal məhsulları aparımağa məcburdurlar”, — deyə Əkbərzadə qeyd etmişdir.
Nigar Hüseynova
