Bizikmi ölkəmizin sahibləri?
Gözəl bir yay günü elektrik enerjisi qiymətlərinin bahalaşacağı elan edildi. Bütün digər hallarda olduğu kimi, bu xəbəri açıq narazılıqla qarşıladıq, dərhal xatırladıq ki, burda yaşamaq qeyri mümkündür, Feysbuka girib gördük ki, biz tək deyilmişik. Təsəvvür edin ki, yüzlərlə belə narazı vətəndaş var və bizim narazılığımız – özünəməxsus milli mentalitetin ifadə olunmaması, ədalətsiz və məntiqsiz reallıqların hətta çox obyektiv dərki.
Mitinqin vaxtı və yerini öyrənəndən sonra, gedıb öz hüguglarımız haqqında bəyan etmək, üstəlik onsuz da hər şeydən xəbərdar, ancaq veclərinə olmayan adamlara öz rəyimizi bildırmək qərarına gəldik. Bu məqsədlə iclas və mitinqlərə öz hüqülarımızın Ermənistan respubliaksının Əsas qanununda təsbit olunduğunu dəqiq dərk edərək iradəmizi toplayıb qalib addımlarla facebook ıventinin bizi çağırdığı yerə yollandıq.
Facebook-a gəlincə, “ərəb baharından” sonra (ermənilərin “qızıl payızı” ilə səhv salmamaq) böyük xalq kütlələrini səfərbər etmək məsələsində bu sosial şəbəkənin ağlasığmaz rolundan çox-çox söz açılmışdı. Onun təsir və əhəmiyyətinin ölçülərini qiymətləndirmək çətindir. Bu mitinq və etirazların feysbuksuz baş tuta biləcəyini təsəvvur etmək mümkündürmü? Çətin, ancaq masştablar tamam başqa olardı.
Müxtəlif zamanlarda elə bu məqsədlərə nail olmağa başqa metod və alətlər xidmət edirdi, ancaq sosial şəbəkələr elə həmin nəticələrə qısa müddət və minimal xərclə nail olmaga imkan yaradır.
Feysbukun köməyi ilə heç olmasa mitinqdə iştirak edən adamların təxmini miqdarını təqdim etmək olur və hansısa dostunun da orada olacağı xəbəri isə bizim vətəndaş hərəkatına qoşulmaq arzumuza əlavə impuls verir.
Qurban Faktoru
Butün zamanlarda, özü də mütləq qan töküməsi heç də vacib olmadığı halda belə, qurbanın olması mitinq və hərəkatlara əlavə impuls vermişdir. Məsələn, Tunisdə küçə alverçisi Məhəmməd Buəzizinin hamının qözü qarşısında özünü yandırdığı ərəb baharı zamanı belə olmuşdu. Yaxud ilk qurbanın milliyətcə erməni Sergey Niqoyanın olduğu Ykrayna “maydanı”nın nümunəsi hansından əskikdir. İntəhası, qan tökülərkən mitinq nəsə dəhşətli və gözlənilməz bir şeyə çevrilir ki, biz, allaha şukr, bundan yayına bildik.
Son hərəkatın populyarlığına məhz qurban olma amili təsır göstərdi ki, o vaxt aksiya iştirakçıları Baqramyan prospektini bağlayandan sonra elə birinci gecə onlara qarşı vodomyotlar işə salınmışdı. Zərər çəkən gənclərın fotoşəkilləri bütün feysbuka yayılmışdı ki, nəticə özünü çox gözlətmədi, belə ki, ertəsi gün mitinqdə bir neçə dəfə çox adam iştirak edirdi.
“Ulduzların” istirak faktoru
İctimai nəqliyyata qiymətlərin qalxmasına qarşı keçirilən aksiyalarda olduğu kimi, bu dəfəki mitinqdə də etirazçılar arasında ermənı şou-biznesinin xalqın sevdiyi Hovo, Karqın Hayko, “Bernard Şou”dan olan Artyom və başqa nümayəndələrinin simaları da görunməkdə idi.
Onların aksiyada iştirakı sadə vətəndaşların mitinqə olan marağını artırır və onun populyarlığına kömək edir. Öz sevimli “ulduzu” ilə bir aksiyada iştirak edən sadə vətəndəşlar özlərini başqa şəraitdə görüşüb ünsiyyətdə olmaları alınmayan adamlara yaxın hiss edirlər.
Bekarçılığın nəticəsi
Tnəəssuflər ki, son mitinqlər zamanı bu amil də öz rolunu oynadı. Məşğul olmağa bir şey tapmayanda, yaxud daha betər, iş yoxdursa, xüsusilə mitinq bütün səciyyəvi atributları mahnı və rəqs, bütün mümkün oyunlar, yeməklər və sairə ilə xalq bayramını xatırladırsa, bundan maraqlı vaxtkeçirmə novü tapmaq çətindir. Bir sözlə, boş-beytin adamların iştirak faktını heç kim dana bilməz.
Lider yoxluğu
Balkə də başqa hallarda yaxud digər ölkələrdə bu faktor neqativ hesab oluna bilər. Ancaq adamların müxalifəti birləşdirə bilən əsl müxalif xadim və ya lider görmək istədikləri, eyni zamanda həmişəki sımaları görməkdən usandıqları Ermənistanda bu faktor mitinqcilərin sayina müsbət təsır göstərdi.
Vətandaş cəmiyyətinin yaranması
Son aksiyaların uğurlarının ən önəmli faktoru siyasi fikrin doğulması və cəmiyyətimizdə vətəndaş məsulliyyəti hissinin yaranması olmuşdur. Vətəndaslarımız, xüsusilə gənclər vətənlərinin gələcəyi üçün özlərini getdikcə daha çox məsul hiss edir və bilavasitə özləri və öz vətəni ilə bağlı məsələləri həll etmək səlahiyyətinə malik hesab edirlər. Və bu vətəndaş təsəbbüsslərinin özlərində hansı qələbələri təsbit etmələri və bu real yaxud güman olunan qələbələrin hakimiyyətin özü tərəfindən razilaşdirilması və ya proqramlaşdırilmasınin elə bir əhəmiyyəti yoxdur.
Bütövlükdə mənfi rol oynayan bir çox digər faktorlar mövcuddur. Məsələn, kənardan təsir yaxud xarici qrantlar, lakin onlar son mitinlərdə həlledici rol oynamamışlar ki, bu da öz-özlüyündə sevindiricidir.
Vətəndaşların elektrik enerjisi qiymətlərinin bahalaşması əleyhinə indiki aksiyalara marağının azalması isə bizim mənəvi qələbələrə zəifliyimizlə əlaqədardır. Hər halda bizim ədalətli tələblərimiz hökumət tərəfindən qiymətlərin subsidasiyası və “Ermənistan elektrik şəbəkələri” QSC-də beynəlxalq audit keçirməklə qismən ödənilmişdir. Kimsə bu nəticələrə sevinmiş, bunlar kimisə hiddətləndirmişdir, nəticədə biz parçalanmiş hərəkata və xalqın dəstəyinin azalmasına malikik.
Aqapi Rafaeli
