İraq Kürdüstanında yaxınlardaki referendum təşkilatçılarının faktiki olaraq yaratmağa çağırdıqları «Böyük Kürdüstan» bu həftənin əsas müzakirə mövzusuna dönmüşdür. İraq Kürdüstanı əhalisi əslində sadəcə olaraq öz dövlətinin yaradılması deyil, həmçinin Kürdüstandan kənar «kürd ərazilərinin» müstəqilliyi uğrunda da səs qaldırmışdır.
Bəzən kürd mənbələrində dərc olunan xəritələrə istinadən orda həm Ermənistan, həm Azərbaycan, həm Türkiyə və İraq, həm də İran və Suriyanın ərazi bütövlüyü şübhə altına qoyulmuşdur. Və təsadüfi deyil ki, Ankara və Tehranda mühakimə olunan bu referendum güclü reaksiya ilə üzləşmişdir.
Türkiyə, Livan və Qətər İraq Kürdüstanı ilə hava əlaqəsini dərhal dayandırmışlar. Amma vəziyyət gərginləşməkdə davam edir. Xəbər verilir ki, İraq ordusu kürdlərlə mübahisəli rayonlara daxil olmaq üçün Ali baş komandan, baş nazir Həydər əl-Аbadinin əmrini gözləyir.
Azərbaycan hakimiyyəti hələlik baş verənlərə öz münasibətini rəsmi şəkildə bildirməmişdir. Lakin Türkiyə prezidenti (bu ölkənin mövqeyi isə ənənəvi olaraq Azərbaycanınkinə yaxındır), Rəcəb Tayyib Ərdoğan bildirmişdir ki, «heç bir ölkə Kürdüstanın müstəqilliyini tanımır». «Əlbəttə, Azərbaycan Kürdüstanın müstəqilliyinə dair referendumun yekunlarını tanımır. Bölgədə heç bir dövlət nəinki bu referendumu sadəcə olaraq tanımayacaq, bundan başqa, hamı qətiyyətlə onun yekunlarına qarşı çıxacaq», — deyə Azərbaycan politoloqu İlqar Vəlizadə Dalma Newsə bildirmişdir. 
Müsahibimizin sözlərincə, bu həm İran, həm Türkiyə, həm də digərlərinə aiddir.
«Ermənistan çətin ki, İranla küsmək istərdi, odur ki, İraq Kürdüstanındaki referendumun yekunlarını da çətin ki tanısın. İranla normal münasibətlər qurmağa çalışan ölkələr Tehranın mövqeyini nəzərə almalıdırlar», — deyə o əlavə etmişdir.
Rəsmi Bakının hələlik bəyanat verməməsinə gəlincə, politoloqa görə, Azərbaycan konkretlik gözləyir. «Mən ehtimal edə bilərəm ki, Bakı qəti bəyanatını Ankara bu barədə xahiş edəndən sonra verəcək (və bu, Türkiyə prezidenti Ərdoğanın Azərbaycana səfəri zamanı ola bilər). Bəlkə də Bakı indi reaksiya göstərməyi lazım bilmir, çünki faktiki olaraq heç kim Kürdüstanın müstəqilliyi haqqında elan etməyib», — deyə o vurğulamışdır.
Ekspert həmçinin Kürdüstanın müstəqilliyi məsələsində Bakının Türkiyə siyasətinin nüfuz dairəsində hərəkət edəcəyinə dair deyilənləri şərh etmişdir.
«Burada demək olar ki, Azərbaycan dünya ölkələrinin reaksiyaları məcrasında hərəkət edəcək . Bakı məsələlərin bütün kompleksini nəzərə alaraq səmərəli mövqe tutacaq. Azərbaycanın Ankaranın nüfuz dairəsində hərəkəti haqqında yalnız Türkiyə öz qoşunlarını İraqa yeritdiyi və Azərbaycanın bunu qeyd-şərtsiz dəstəkləyəcəyi halda söz açmaq olar. Amma, onu da qeyd edim ki, Azərbaycan sırf Türkiyəyönlü siyasətlə deyil, ümumi siyasətlə gedəcəkdir», — deyə Vəlizadə bildirmişdir.
Bununla yanaşı, yerli KİV-lərində çıxış edən digər Azərbaycan ekspertləri hesab edirlər ki, Bakı öz mövqeyini Ankara ilə koordinasiya etməlidir. Məsələn, bu barədə Milli Məclisin deputatı Fazil Qəzənfəroğlu da bəyan etmişdir. «Yeri gəlmişkən, kürd separatçılarının bəzi xəritələrində Naxçıvan Muxtar Respublikası «Böyük Kürdüstan»ın tərkibinə daxil edilmışdir. Belə ki, kürdlərin Azərbaycan torpaqlarına iddiaları açıq-aşkar səslənməsə də, onlar məxfi şəkildə mövcuddur» , — deyə o, «haqqın.az»a bildirmişdir.
Öz növbəsində Qafqaz müsəlmanları İdarəsinin (QMİ) rəhbəri Allahşükür Paşazadə bildirib ki, Azərbaycan İraq Kürdüstanının müstəqilliyinə dair referendumun əleyhinədir. «Azərbaycan separatizmdən əziyyət çəkən ölkə kimi, İraqın şimalında referendum keçirilməsinin qəti əleyhinədir», — deyə Azərbaycanın dini lideri İstanbulda «Türkiyə-Azərbaycan münasibətlərinin timsalında İslam həmrəyliyi» konfransında çıxış edərkən bildirmişdir.
Bilavasitə Azərbaycana qayıdaraq, qeyd etmək lazımdır ki, düzdür, hələlik hüquq-mühafizə orqanları səviyyəsində olsa da, «kürd məsələsi» hər halda, Bakının rəsmi reaksiyasına səbəb olmuşdur. Məsələn, bu günlər məlum olmuşdur ki, hazırda erməni silahlı qüvvələrinin nəzarəti altında olan Laçın rayon İcra hakimiyyəti hüquq şöbəsinin müdiri Füzuli Tanrıverdiyevin sosial şəbəkələrdə İraq Kürdüstanının müstəqillik haqqında referendumunu dəstəkləyən şəkilləri yayma məsələsi araşdırılır.
Füzuli Tanrıverdiyevin özü Azərbaycanın APA agentliyinə bildirmişdir ki, bunda показателен separatçılığın təzahürünü» görmür. Amma fərqi yoxdur, həll etmək yenə də hüquq-mühafizə orqanlarına qalır.
Lakin faktın özü göz qabağındadır — artıq indi faktiki olaraq «Böyük Kürdüstan» tərəfdarları Azərbaycanda fəallıq göstərməyə başlamışlar. Və şübhəsiz, bu təhdidi nəzərə alaraq, Bakı özü də İraq Kürdüstanının hüdudlarından kənarda müstəqil kürd dövləti yaratmaq cəhdlərinə loyal yanaşmayacaq.
Yeri gəlmişkən, İraqın suverenliyi lehinə Rusiya XİN də öz sözünü deyib ki, bu da çox şeydən xəbər verir…
Hazırlayanı Məmməd Məmmədzadə
