Şənbə günü Yerevanda Avrasiya ekspert klubunun «Ermənistan Aİİ (AVRASİYA iqtisadi ittifaqı) və KTMT-da(Kütləvi təhlükəsizlik müqaviləsi təşkilatında): təcrübə, nailiyyətlər, perspektivlər» mövzusunda illik iclası keçirilmişdir ki, onun gedişi zamanı Avrasiya iqtisadi birliyinin (AİB) iştirakçısı olan ölkə səfirləri ilin yekunlarını vurmuşlar.
RF-nın Ermənistandaki fövqəladə və səlahiyyətli səfiri İvan Volınkin iştirakçıları salamlayaraq qeyd etmişdir ki, Avrasiya iqtisadi birliyinin təşəkkülü və fəaliyyətə başlaması çətin bir şəraitdə baş vermişdir. «Bununla belə, biz bu istiqamətdə əhəmiyyətli dərəcədə irəliləyişə nail ola bildik — Birlik iki ildən bəri demək olar ki, uğurla fəaliyyət göstərir. Bu nisbətən qısa müddət ərzində biz onun inkişafı istiqamətində ciddi nailiyyətlərə müvəffəq olduq. Bu gün üçün əsas nəticə – İttifaq müasir, konkret məsələlərin həllinə hazır beynəlxalq iqtisadi inteqrasiya təşkilatı kimi baş tutmuşdur… keçirildi kimi yox olmağa qərar. Regional və qlobal iqtisadi proseslərdə Aİİ-nın rolu artır. Avrasiya beşliyi əhalisi 182 milyondan çox nəfəri təşkil edən geniş həcmli ümumi bazar yaradıb formalaşdırmışdır», – deyə Rusiya səfiri vurğulamışdır.
Səfirin sözlərincə, MDB və Aİİ məkanı dünya iqtisadiyyatına fəal inteqrasiya edir və zamanın tələblərinə uyğun transformasiya olunur. «Birləşdirici gündəm çərçivəsində işə müəyyənləşmiş problemlər kimi, həm də bütün region ölkələri üçün ümumi olan bir sıra digər amillər də yardım göstərir. Bəzən onlar MDB məkanı, Aİİ-nın ayrı-ayrı ölkələrinə dolayı yolla təsir göstərir. NATO-nun tərəqqisi və Əfqanıstan tərəfdən mərkəzi Asiya ölkələri üçün təhlükəsizlik riski ilə terror təhdidləri və ya rəngli inqilablar ixracı halında olduğu kimi isə, tez-tez birbaşa təsir göstərir»,- deyə o vurğulayıb.
O, əlavə etdi ki, Avrasiya inteqrasiyasının əsasına bütün iştirakçıların maraqları nəzərə alınmaqla və ideya-dəyər fikir ayrılıqlarını dövlətlərarası münasibətlər çərçivəsi arxasına çıxarmaqla davamlı inkişaf və sabit iqtisadi artım formulu qoyulmyşdu.
Rusiyalı səfir həmçinin qarşılıqlı surətdə faydalı əlaqələri inkişaf etdirmək istəyənlərin hamısı üçün etibarlı tərəfdaşlığa hazır olan iqtisadi birliyin açıq xarakterini qeyd etdi.
«İttifaq ardıcıl olaraq, regional inteqrasiyanın yeni ayırıcı xətlərin formalaşmasına gətirib çıxarmaması, eləcə də xarici tərəfdaşlar və digər inteqrasiya qrupları ilə iqtisadi əlaqələr üçün çətinliklər yaratmaması tərəfdarıdır», – deyə o vurğulamışdır.
Volınkin eyni zamanda qeyd etmişdir ki, Avrasiya ittifaqı çərçivəsində qarşılıqlı inteqrasiyanın maksimum dərəcədə tam açıqlanması üçün, hər halda hələ çox iş görmək lazımdır.
Öz növbəsində, Qazaxıstan Respublikasının Ermənistandaki Fövqəladə və səlahiyyətli səfiri Timur Urazayev qeyd edib ki, bu il ilk növbədə xarici iqtisadi amillər üzündən asan il deyildi. Bununla yanaşı, diplomat əlavə edib ki, buna müəyyən mənfi məna vermək istəməzdi.
Onun sözlərincə, 2016-cı il ərzində üzv-ölkələr arasında ticarət dövriyyəsinin həcmi artmış, erməni tərəfi monetar baxımdan daha uğurlu olmuşdur, çünki respublikada devalvasiya Aİİ-nın qalan ölkələrindən aşağı idi. «Çox vaxt mənfi işarə ilə gedən xarici iqtisadi şərait fonunda biz bütün bu çətinlikləri müsbət effektlərlə aradan qaldırırıq»,- deyə o vurğulamşdır.
Qazaxıstan səfiri, həmçinin qeyd etmişdir ki, iqtisadi inteqrasiyadan əlavə, mühüm və digəri də —hərbi-siyasi inteqrasiya da vacibdir. Beləliklə, bundan sonra Avrasiya İqtisadi birliyi inteqrasiyanın bütün istiqamətlərinə xüsusi diqqət yetirəcək.
Belarus Respublikasının Ermənistandaki fövqəladə və səlahiyyətli səfiri İqor Nazaruk öz çıxışında qeyd edib ki, regional inteqrasiya əməkdaşlığı iqtisadiyyatın inkişafı üçün dünyada ən əsas məqamlardan biridir.
Belaruslu səfir qeyd edib ki, bütün istiqamətlər üzrə qarşılıqlı əlaqələrin müsbət nəticələr verməsi üzərində iş davam edir. «Bir çox qızğın başlar bu inteqrasiyanın nə üçün lazım olması üzərində düşünürlər. Ancaq heç kim dövlətin bu və ya digər bir inteqrasiya siyasətinə daxil olmadığı halda nə baş verə biləcəyinə dair sual qoymur. Hər bir dövlətin əsas məqsədi — bu, öz xalqının rifahının dönmədən artırılmasıdır, amma görünür, birlikdə bu, daha səmərəli və operativ alınır»,— deyə o vurğulamışdır.
Nazaruk, həmçinin əlavə etdi ki, Avrasiya inteqrasiyasına maraq böyükdür, durmadan artır və əmin olduğunu bildirdi ki, yaxın gələcəkdə bir çox tərəfdaşlarla səmərəli razılaşmalar olacaq.
Qeyd etmək lazımdır ki, Ermənistanın AVRASİYA iqtisadi ittifaqına üzvlüyünün yekunlarına Ermənistan prezidenti Serj Sarqsyan və Avrasiya iqtisadi komissiya (AİK) kollegiyasının sədri Тiqran Sarkisyanın görüşündə də mühüm diqqət ayrılmışdır. Və baxmayaraq ki, Aİİ iştirakçı-ölkələri səfirlərindən fərqli olaraq, Ermənistan prezidentinin sözlərindəki nikbinlik bir az daha təmkinli idi, lakin bu da kifayət qədər obyektiv səbəblərlə izah olunur.
«Biz Ermənistan Avrasiya iqtisadi ittifaqına qoşulma prosesinin məcrasında bir yerdə idik və bu bırliyə üzv olaraq, Ermənistanda iqtisadi vəziyyətin əhəmiyyətli dərəcədə yaxşılaşdırılmasını gözləyirdik. Təəssüf ki, üzvlük ölkənin iqtisadiyyatına neqativ təsir göstərən beynəlxalq iqtisadi proseslərlə üst-üstə düşmüşdü, həm də Avrasiya iqtisadi ittifaqına münasibətdə vətəndaşlarımız yumşaq tərzdə desək, hələ də gözləmə vəziyyətində idilər, hərçənd mən əminəm ki, biz Aİİ-na daxil olmasaydıq, mənfi tendensiyalar daha çox olardı»,- deyə Sarqsyan bildirmişdir.
Etiraf etmək lazımdır ki, statistika Ermənistan vətəndaşlarının Aİİ-da iştirakdan hər halda faydalandıqrlarını göstərir. Və söz təkcə Rusiyadaki əmək miqrantlarından getmir. Budur, Ermənistan Milli statistika xidməti bildirir ki, 2016-cı ilin yanvar-iyun aylarında Ermənistandan Rusiyaya ixracatın ümumi həcmi ötən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 87,4% artaraq 168 milyon dollar təşkil etmişdir. Ümumilikdə isə 2016-cı ilin yanvar-iyun ayları üçün Ermənistanın xarici ticarət dövriyyəsinin həcmi 2015-ci ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 2,7% artaraq təxminən, 2, 272,5 milyard dollar təşkil etmişdir. İxracın həcmi 16,7% artaraq, təxminən 814,9 milyon dollar, idxal isə 3,7% azalıb 1 457,5 milyard dollar olmuşdur.
Üstəlik, Avrasiya inteqrasiyasından əsas faydanı iri oliqarxlar – ölkədəki idxal-transfert sisteminin əsas benefisiarları deyil, məhsulları ixrac olunan sadə kənd zəhmətkeşləri,alırlar. Ermənistan hakimiyyətinə başa düşmək lazımdır ki, hər hansı başqa nəhəng birlik kimi Avrasiya ittifaqı sadəcə,olaraq yalnız imkanlar verir,. Və gərək onlardan istifadə edə biləsən. Onun üçün daha fəal xarici siyasət keçirmək, ittifaqda öz maraqlarını lobbiləşdirmək, ixracatçısılara sözdə deyil, əməldə kömək.etmək lazımdır .
Respublikanın nəqliyyat problemlərinin həlli gərəkdir, ancaq hələlik dəmir yolunun Abxaziya hissəsinin fəaliyyəti ilə bağlı bərpa işləri məsələsi üzrə diplomatk fəallıq görünmür. Axı, yol ilk növbədə, məhz Ermənistana lazımdır, və o, istər Rusiya, istərsə də Gürcüstan ilə yaxşı münasibətlərə malik olmaqla bu məsələdə daha aktiv ola bilərdi.
Sevindirici haldır ki, erməni tərəfi heç olmasa, İranla azad ticarət zonası məsələsinə dair razılaşmada fəallıq göstərir (bu haqda həmçinin prezident və Avrasiya iqtisadi komissiya (AİK) sədri danışmışlar) və Yerevan Avrasiya ittifaqında bu məsələnin əsas lobbiçisidir.
Hazırlayanı Liya Хоcoyan
